CEO Elon Musk của Tesla (trái) và CEO Akio Toyoda của Toyota - Ảnh: Reuters.
Tuần trước, nhà sáng lập kiêm Tổng giám đốc (CEO) của Tesla, ông Elon Musk, bấm thích một dòng trạng thái (tweet) trên mạng Twitter viết rằng: “Tesla giờ đã chính thức trở thành hãng sản xuất ô tô đắt giá nhất thế giới!!! Xin chúc mừng!!”
Dòng tweet này đăng kèm ảnh chụp màn hình một trang tài liệu Google Sheet được chia sẻ rộng rãi. Được lập bởi một người dùng Reddit có tên tài khoản u/brandude87, trang tài liệu này là bản danh sách 25 hãng xe đắt giá nhất thế giới. Trong đó, vị trí số 1 thuộc về hãng xe điện Mỹ, còn Toyota đứng ở vị trí số 2. Đây là lần đầu tiên có một xếp hạng mà Tesla đạt vị trí số 1 về vốn hóa trong ngành công nghiệp ô tô.
Theo số liệu mà danh sách trên đưa ra, vốn hóa thị trường của Tesla đạt 183,7 tỷ USD và vốn hóa của hãng xe Nhật Bản đạt 178,78 tỷ USD.
Tuy nhiên, theo hãng tin Bloomberg, đối với nhiều nhà đầu tư, xếp hạng này chưa thực sự chính xác. Họ cho rằng vốn hóa của Tesla vẫn cần phải tăng thêm hơn 25 tỷ USD nữa thì hãng này mới có thể vượt được Toyota.
Vậy thông tin này là đúng? Bloomberg nói rằng câu trả lời ở đây khá phức tạp.
Mọi người đều đồng ý rằng giá trị vốn hóa thị trường của một công ty đại chúng được tính bằng lượng cổ phiếu lưu hành nhân với thị giá cổ phiếu. Tuy nhiên, cổ phiếu lưu hành được tính như thế nào lại là vấn đề còn tranh cãi.
Trong những năm gần đây, các công ty Nhật Bản đẩy mạnh việc mua lại cổ phiếu để tăng lợi nhuận cho nhà đầu tư, và các công ty Nhật có khuynh hướng tích trữ số cổ phiếu mà họ mua lại. Toyota đã mạnh tay mua lại cổ phiếu trong 6 năm qua, và đang nắm giữ lượng cổ phiếu của chính mình nhiều hơn bất kỳ một doanh nghiệp đại chúng nào khác của đất nước mặt trời mọc.
Theo thuật ngữ tài chính, cổ phiếu do một công ty phát hành và được mua lại bởi chính công ty đó được gọi là cổ phiếu quỹ (treasury stock). Các quốc gia có một quy định khác nhau về cổ phiếu quỹ. Một số nước cấm hoàn toàn việc nắm giữ cổ phiếu quỹ, một số khác đặt ra mức trần về lượng cổ phiếu quỹ mà doanh nghiệp niêm yết có thể nắm giữ.
Đối với các công ty niêm yết của Nhật Bản, cổ phiếu quỹ thường được bao gồm trong số liệu về giá trị vốn hóa thị trường được trích dẫn. Đối với một công ty giữ nhiều cổ phiếu quỹ như Toyota - lên tới 14% tổng lượng cổ phiếu - ảnh hưởng của cổ phiếu quỹ đối với giá trị vốn hóa thị trường là rất lớn.
Số liệu của công ty vận hành sàn giao dịch chứng khoán Nhật Bản Japan Exchange Group Inc. tính cả cổ phiếu quỹ trong giá trị vốn hóa thị trường của các công ty niêm yết ở nước này. Một báo cáo của Japan Exchange Group cho thấy ở thời điểm cuối tháng 5, vốn hóa thị trường của Toyota là 22 nghìn tỷ Yên, tương đương 205 tỷ USD - con số đã bao gồm khoảng 30 tỷ USD giá trị cổ phiếu quỹ.
Nếu không tính cổ phiếu quỹ, vốn hóa của Toyota chỉ ở mức 18,8 nghìn tỷ Yên, tương đương 175 tỷ USD - theo tính toán của Bloomberg. Con số này phù hợp với số liệu mà bạn đọc có thể tìm thấy trên các trang thông tin tài chính như Yahoo Finance - nguồn số liệu của dòng tweet mà ông Musk bấm thích.
Trên thực tế, nhiều tính toán về giá trị vốn hóa thị trường, bao gồm vốn hóa của các công ty niêm yết tại Mỹ, thường không bao gồm cổ phiếu quỹ - hạng mục được cho là không thể tiết lộ với nhà đầu tư.
Về phần mình, Tesla không có cổ phiếu quỹ nào.
Qua phân tích ở trên, có thể thấy rằng việc xác định Tesla hay Toyota là hãng sản xuất ô tô lớn nhất thế giới hiện nay tùy thuộc vào việc có tính đến lượng cổ phiếu quỹ của Toyota hay không.
“Đây là một vấn đề ngữ nghĩa”, nhà quản lý quỹ Nick Reece thuộc Merk Investments phát biểu. “Vốn hóa thị trường có thể được định nghĩa theo những cách rất khác nhau. Việc này tùy thuộc vào việc bạn đang nhằm vào tiêu chí gì”.
Sau cú tăng 6% trong phiên giao dịch ngày thứ Hai (15/6) tại thị trường New York, giá trị vốn hóa của Tesla đạt 183,8 tỷ USD, so với mức 175 tỷ USD của Toyota chưa bao gồm cổ phiếu quỹ.
Đối với nhiều người, sẽ là không công bằng nếu so sánh giữa Toyota - một công ty với lợi nhuận ròng bình quân hơn 2 nghìn tỷ Yên (18,7 tỷ USD) mỗi năm trong 6 năm trở lại đây - với Tesla, một công ty thậm chí còn chưa bao giờ báo lãi cả năm.
“Chẳng ai nghĩ rằng chỉ cần vốn hóa Tesla ngang hàng với Toyota là Tesla đã có thể sánh ngang với Toyota”, chiến lược gia Norihiro Fujito thuộc Mitsubishi UFJ Morgan Stanley Securities ở Tokyo phát biểu.