Cơ hội nào cho Honda trước cuộc đua “xanh hoá” xe máy tại thị trường Việt?

Tiềm năng thị trường

Motorcycles Data ước tính rằng hơn 2/3 số người dân sống ở Việt Nam sở hữu xe điện hai bánh và hơn 90% hộ gia đình có xe máy. Việt Nam thậm chí còn là một trong những quốc gia có GDP tăng trưởng nhanh nhất thế giới và cùng với đó là nhu cầu giảm ô nhiễm đô thị rất lớn. Ảnh: Lê Vũ.

Thị trường xe máy điện tại Việt Nam đang có sự tăng trưởng đáng kể trong những năm gần đây khi đang chứng kiến ​​sự chuyển dịch đáng kể từ xe máy chạy bằng xăng truyền thống sang các phương tiện chạy bằng điện. Thị trường xe máy điện tại Việt Nam cũng đón nhận nhiều mẫu xe mới với kiểu dáng đa dạng và được trang bị nhiều tính năng hiện đại hơn. Nhiều dòng xe có diện mạo mới lạ với phong cách hiện đại đánh vào đối tượng là những người dùng trẻ vốn là thế hệ luôn đón đầu các xu hướng thời trang và công nghệ, đặc biệt là lứa tuổi học sinh, sinh viên, nhân viên văn phòng có độ tuổi trải dài từ 18 - 40. 

Còn theo Research and Markets, giá trị thị trường của xe máy tại Việt Nam dự đoán sẽ tăng lên đến hơn 10,2 tỷ USD vào năm 2030. Dự báo này cùng với các tín hiệu tích cực trong việc chuyển dịch sang sử dụng phương tiện năng lượng điện những năm qua cho thấy thị trường xe điện Việt Nam có nhiều tiềm năng để khai phá. 

Tuy nhiên, so với xe máy chạy xăng truyền thống, người tiêu dùng Việt thực tế vẫn chưa thực sự mặn mà với các dòng xe máy điện. Mức cầu đối với loại phương tiện này vẫn còn khá thấp, chỉ ở khoảng 200.000 -230.000 xe. Không chỉ thế, sự cạnh tranh của thị trường cũng tăng cao khi có sự gia nhập của nhiều đối thủ mới, đòi các hãng xe nội địa và quốc tế khi vào Việt Nam phải phải nỗ lực không ngừng mang đến cho khách hàng những mẫu xe chất lượng và nỗ lực thay đổi thói quen của người tiêu dùng.

Khái quát bức tranh thị trường xe máy điện của Việt Nam hiện có thể thấy đó là sự kết hợp giữa các công ty đã có tiềm lực và các công ty khởi nghiệp. Trong đó, VinFast hiện nổi lên như một công ty dẫn đầu thị trường trong nước, đầu tư mạnh vào việc phát triển và sản xuất xe máy điện với nhiều mẫu mã đa dạng liên tục được cải tiến, hướng tới nhiều nhóm khách hàng khác nhau. Tiếp đến là những cái tên nổi bật hiện nay như Dat Bike, Pega và Yadea, cũng góp phần tạo nên sự đa dạng và khả năng cạnh tranh của thị trường.

Nhìn lại trong quá khứ, các loại xe máy điện đã manh nha xuất hiện tại Việt Nam từ cách đây 2 thập kỷ. Vào thời điểm đó chủ yếu là những loại xe trôi nổi chủ yếu nhập khẩu từ Trung Quốc, phục vụ khách hàng là học sinh, người nội trợ, người cao tuổi chỉ di chuyển trong một quãng đường ngắn.

Đến năm 2017, tổ hợp sản xuất ôtô và xe máy điện VinFast được khởi công xây dựng. Nhà máy sản xuất xe của VinFast có diện tích 335 hecta với tổng số vốn đầu tư đạt 3,5 tỷ USD. Năm 2018, VinFast đã ra mắt dòng sản phẩm đầu tiên là Klara thuộc phân khúc trung cấp. Ở lô hàng đầu tiên VinFast Klara bản pin Lithium-ion có mức giá 35 triệu đồng và bản ắc quy acid - chì có giá bán 21 triệu đồng. Sự xuất hiện của VinFast ngay lập tức đã thành một hiện tượng và khiến nhiều đối thủ nặng ký lúc đó trên thị trường như Anbico, Pega, DK Bike, SYM, KYMCO… phải dè chừng vì sản phẩm của VinFast có lợi thế sân nhà. Sau đó, VinFast tiếp tục tung ra thị trường các sản phẩm mới khác như Evo200/Evo200 Lite, Feliz S, Klara S2, Vento S với mức giá từ trung cấp đến cao cấp.

Đến năm 2021, start-up Dat Bike đã ra mắt mẫu xe Weaver 200 với giá bán 54,9 triệu đồng. Mẫu xe máy điện này có thể đi được quãng đường 200km chỉ với 1 lần sạc đầy sau 3 tiếng. Những năm sau đó, doanh nghiệp này tiếp tục cho ra mắt những mẫu xe mới như 3 Quantum S-series có giá từ 35 - 51 triệu đồng, với thiết kế giống các mẫu xe tay ga truyền thống hơn.

Thị trường xe máy điện nội địa vào khoảng cuối năm 2022 tiếp tục đón nhận thêm một doanh nghiệp Việt Nam khác tham gia là Start-up Selex Motors với mẫu xe mang tên Camel, nhưng tiếp cận với tệp khách hàng khác. Doanh nghiệp này cung cấp mẫu xe mang tên Camel chủ yếu phục vụ giao vận, chuyên chở hàng như những chú lạc đà (camel) với tải trọng tối đa lên đến 225 kg.

Với sức ép từ phía các doanh nghiệp trong nước, các đơn vị từ nước ngoài cũng không thể ngồi yên. Các hãng xe đến từ Trung Quốc từ trước đó vốn chỉ là các sản phẩm trôi nổi đã tạo ra làn sóng xe máy điện tại Việt Nam khi liên tục tìm cách để chiếm lĩnh thị trường mạnh mẽ hơn như Yadea, DK Bike, Detech, Anbico, Pega, TAILG… Thậm chí, các hãng xe này không chỉ nhập khẩu mà còn mạnh dạn đầu tư nhà máy sản xuất ngay tại Việt Nam để tối ưu hoá giá thành cạnh tranh ở các phân khúc.

Trong khi các đối thủ xe xanh ngày càng lớn mạnh, các xe Nhật hay Châu Âu tại Việt Nam cũng buộc phải thay đổi nếu muốn tồn tại. Đơn cử như Yamaha đã giới thiệu mẫu máy điện đầu tiên của hãng tại thị trường Việt Nam vào năm 2022, có tên Neo’s. Được xuất khẩu sang thị trường châu Âu từ tháng 3/2022, nhưng đến 30/12/2022, mẫu xe máy điện này mới được công ty Yamaha Motor Việt Nam giới thiệu tại thị trường Viêt Nam với mức giá 50 triệu đồng. Mức giá cao của sản phẩm cùng quãng đường di chuyển kém hơn các đối thủ khác khiến mẫu xe này khá kén khách.

BMW ra mắt mẫu CE04 vào năm 2023 với mức giá trên 550 triệu đồng, là mẫu xe máy điện đắt nhất tại thị trường. Mẫu xe này cũng là mẫu không tiếp cận được tập khách hàng đại trà.

Rào cản và cơ hội

Mẫu ICON e: của Honda 

Mới đây, ICON e: mới chính thức xuất xưởng và nhận được sự chú ý vì Honda vốn là “trùm xe xăng” tại thị trường Việt nhưng khi thị trường đã phát triển khá mạnh thì hãng xe này mới tham gia ở mảng xe điện. Giá bán dự kiến của ICON e: dưới 30 triệu chưa kèm pin, bán từ tháng 3/2025.

“Ông lớn” Honda thực tế cũng từng mang về mẫu xe PCX chạy điện để thăm dò thị trường. Ba mẫu xe máy điện PCX Electric, U-Be và U-go đã được Honda mang tới sự kiện Thanks Day của Honda vào cuối năm 2022. Tuy nhiên, đến năm 2024, sự chuyển mình của Honda mới thực sự thấy rõ khi hãng xe được coi là “trùm xe máy” tại Việt Nam này giới thiệu mẫu ICON e: sản xuất trong nước.

Đặt mục tiêu giảm 46% lượng phát thải CO2 vào năm 2030 và tiến tới phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Honda Việt Nam cho biết sau thời gian dài nghiên cứu, thử nghiệm và sản xuất, mẫu xe ICON e: mới được ra mắt dành cho đối tượng học sinh trung học, tốc độ tối đa dưới 50 km/h và không cần giấy phép lái xe để sử dụng. Xe được trang bị pin Lithium-ion đạt chuẩn chống nước IP67, dễ dàng tháo rời và linh hoạt sạc trực tiếp trên xe hoặc tách riêng.

Tuy nhiên, sau màn ra mắt của mẫu xe máy điện mới này, có những câu hỏi với Honda Việt Nam về tương lai của sản phẩm.

Đầu tiên chính là sự xuất hiện của ICON e: ở thời điểm này đang “chậm chân” khá nhiều so với các đối thủ trong xu thế chuyển đổi xanh tại Việt Nam. ICON e: đang cho thấy dường như Honda đang “bỏ quên” xu thế mới khi những hãng xe khác đã có rất nhiều các sản phẩm xe xanh tung ra thị trường.

Tiếp đến chính là vấn đề giá bán dù chưa được công bố chính thức nhưng nhiều người cho rằng với mức giá là dưới 30 triệu đồng chưa kèm pin, để Honda cạnh tranh với những đối thủ trong nước cũng như từ Trung Quốc là điều không dễ dàng khi với số tiền đó, sẽ có nhiều sự lựa chọn hơn như VinFast Evo200 (25,9 triệu đồng), Yadea Ossy (21,99 triệu đồng),và đáng chú ý tất cả đều đã kèm pin. Vào thị trường sau nhưng lại không đưa ra một sản phẩm có sức cạnh tranh với đa số có lẽ là vấn đề khiến nhiều người khó hiểu với sản phẩm của Honda vì có thể Honda là ông lớn ở mảng xe máy lâu nay tại thị trường Việt, nhưng ở phân khúc xe máy điện lại là một mảng hoàn toàn khác.

Tiếp đến là chính sách bảo hành của sản phẩm mới cũng sẽ là vấn đề mà các khách hàng quan tâm khi quan tâm đến sản phẩm. Có lẽ Honda sẽ cần phải tính toán kỹ lưỡng để kích cầu khách hàng.

Bên cạnh những rào cản, Honda có lẽ cũng có những toan tính riêng của mình với ICON e:. VinFast từng là hãng xe điện hiếm hoi tại Việt Nam triển khai chương trình cho thuê pin khi mua xe, áp dụng cho cả xe máy và ô tô thì hiện từ 1/3/2025 đã chính thức tạm dừng chương trình này.

Sau khi VinFast dừng chương trình, thị trường Việt chỉ còn hãng Selex thực hiện chương trình đổi pin tương tự nhưng lại ở mảng giao vận.

Do đó, với Honda ICON e:, khách Việt sẽ lại có cơ hội tiếp cận phương án thuê pin khi sử dụng xe máy điện. Hãng xe Nhật Bản xác nhận giá bán dưới 29 triệu đồng của Honda ICON e: chưa bao gồm pin. Đáng chú ý gói pin sẽ được cho thuê không giới hạn quãng đường di chuyển.

Honda còn có mẫu xe máy điện khác mang tên CUV e: dự kiến sẽ ra mắt sau, mẫu xe này cũng được phân phối dưới hình thức cho thuê giới hạn cùng mô hình đổi pin. Quy trình đổi pin sẽ được thực hiện tại các đại lý Honda trên toàn quốc.

Bên cạnh những rào cản từ thị trường, việc Honda bán ICON e: với duy nhất tùy chọn thuê pin hay ICON e: cùng chương trình đổi pin được cho sẽ là điểm nhấn khác biệt giúp Honda cạnh tranh ở thời điểm với các đối thủ khi chính thức bước chân vào thị trường xe máy điện tại Việt Nam.

Ngoài ra, với gói pin có thể tháo rời trên ICON e: hoặc đổi được với mẫu CUV e:, người dùng Việt còn có thể giải quyết được bài toán sạc pin khi sử dụng xe máy điện đó là sạc trong nhà với các khu vực không cho sạc pin như chung cư cao tầng hoặc đổi bộ pin đã sạc đầy ở các trạm đổi. Đây có thể nói là ưu điểm giải quyết sự bất tiện của một số mẫu xe máy điện mà phần đông người dùng xe máy điện gặp phải.

Trong một báo cáo từ Motorcycledata.com, trước những tác động từ giá xăng dầu tăng cao và những vấn đề về môi trường đang ngày càng được người tiêu dùng quan tâm, doanh số tiêu thụ xe máy điện của thị trường Việt được dự đoán sẽ vượt qua xe máy xăng. Số liệu từ một nghiên cứu Vero IQ chỉ ra rằng tỷ lệ người dùng tìm kiếm về xe máy điện tăng trưởng hàng năm là 71% (số liệu thống kê từ tháng 1/2019 đến tháng 3/2023). Điều này cho thấy người tiêu dùng Việt Nam đang dần xem xe điện là phương tiện di chuyển thân thiện với môi trường.  

Có thể thấy sự bùng nổ của xe máy điện mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng là thách thức cho các doanh nghiệp từ trong nước và nước ngoài. Để có chỗ đứng tại thị trường Việt trong xu thế xanh hoá mảng xe hai bánh, rõ ràng các hãng cần có những chiến lược phù hợp vì dù có là các ông lớn trong ngành, nếu không có tính toán phù hợp thì cũng có thể bị vượt mặt là điều khó tránh khỏi.