Loay hoay cứu ô tô, Trung Quốc thưởng tiền mặt cho người mua xe

Để cứu ngành ô tô đang tơi tả cả về cung lẫn cầu, Trung Quốc triển khai một loạt biện pháp mạnh, bao gồm cả thưởng tiền mặt cho người mua xe.

Thị trường còn yếu

Hãng tin CNN dẫn số liệu được Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc (CAAM) công bố vào tuần trước cho thấy doanh số ô tô ở nước này giảm 42% so với cùng kỳ năm ngoái. Cú giảm này chủ yếu là do thị trường sụt 79% trong tháng 2 - khi đất nước 1,4 tỷ dân chỉ tiêu thụ 310.000 ô tô mới. Tuy vậy, ở thời điểm hiện tại, tình trạng của thị trường ô tô Trung Quốc vẫn đang rất yếu.

Trong tháng 3, doanh số ô tô tại Trung Quốc là 1,43 triệu xe, giảm 43% so với cùng kỳ 2019.

Ngành ô tô đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế Trung Quốc, mà Trung Quốc lại là một đầu tàu tăng trưởng của nền kinh tế toàn cầu. Hơn 40 triệu lao động Trung Quốc phụ thuộc vào công nghiệp ô tô để có công ăn việc làm, theo cách trực tiếp hoặc gián tiếp. Mỗi năm, ngành này tạo ra hơn 1 nghìn tỷ USD doanh thu, tương đương khoảng 10% sản lượng của lĩnh vực sản xuất tại Trung Quốc.

Ngoài ra, một thị trường ô tô khỏe mạnh ở Trung Quốc cũng giữ vai trò then chốt đối với kết quả kinh doanh của các hãng xe toàn cầu. Những “ông lớn” như Volkswagen hay General Motors (GM) mỗi năm bán hàng triệu xe ở Trung Quốc. Riêng thị trường Trung Quốc chiếm khoảng 40% doanh số của hai hãng này.

Dịch Covid-19 đã dịu đi ở Trung Quốc, nhưng đưa mọi thứ trở lại bình thường sẽ không phải là việc dễ. Nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới vẫn đang yếu ớt do ảnh hưởng của những nỗ lực khống chế dịch bệnh như phong tỏa thành phố, giãn cách xã hội, hạn chế đi lại… Sau một thời gian đóng cửa, các nhà máy sản xuất ô tô ở Trung Quốc mới đang “rón rén” hoạt động trở lại, chuỗi cung ứng bị gián đoạn cũng chưa thể được chữa liền. Ngoài ra, phần còn lại của thế giới vẫn đang vật lộn chống dịch, nên sự phục hồi càng thêm phần khó khăn.

Thách thức lớn hơn cả là thuyết phục người tiêu dùng bỏ tiền ra sắm xe mới. Từ trước khi virus Corona chủng mới bùng phát thành dịch, thị trường ô tô Trung Quốc đã có 2 năm giảm liên tiếp. Năm 2019, doanh số ô tô mới ở nước này giảm 8%, còn dưới 25,8 triệu xe. Trước đó, thị trường này giảm gần 3% trong 2018, đánh dấu năm giảm đầu tiên từ thập niên 1990.

“Sự gián đoạn chuỗi cung ứng do dịch bệnh chắc chắn là một chuyện đau đầu đối với các nhà sản xuất ô tô. Nhưng nhu cầu sụt giảm thậm chí đe dọa đến các hãng xe nhiều hơn, bởi thị trường ô tô Trung Quốc đã giảm hai năm liên tiếp rồi”, chuyên gia kinh tế trưởng khu vực châu Á-Thái Bình Dương Alicia Garcia-Herrero của Natixis nói trong một báo cáo.

Trao đổi với CNN, bà Garcia-Herrero nhấn mạnh rằng mức giảm 43% của thị trường ô tô Trung Quốc trong tháng 3 - dù đã là một sự cải thiện so với mức giảm 79% trong tháng 2 - vẫn là một cú giảm sâu và gây lo ngại.

Kích cầu là vấn đề chính

Ngành ô tô Trung Quốc và giới chức nước này hiểu rõ vấn đề nhu cầu. Trong một tuyên bố mới đây, CAAM nói rằng song song với việc nối lại sản xuất, thúc đẩy doanh số đang là “vấn đề chính” và “nhu cầu cấp thiết” của ngành ô tô. CAAM cũng cho rằng thị trường ô tô Trung Quốc có thể khởi sắc trong quý 2, nhưng khó có thể bù đắp cho sự mất mát doanh số đã xảy ra trong quý 1.

Hiện CAAM chưa đưa ra dự báo mới về doanh số năm 2020. Trước dịch, hiệp hội này dự báo thị trường ô tô Trung Quốc giảm 2% trong năm nay. Tuy nhiên, các dự báo độc lập đưa ra mức giảm nghiêm trọng hơn nhiều. Chẳng hạn S&P Ratings cho rằng lượng ô tô mới bán được tại Trung Quốc có thể giảm tới 10% trong 2020.

Loạt nỗ lực vực dậy nhu cầu tiêu thụ ô tô đã được triển khai. Tháng trước, Bắc Kinh tuyên bố sẽ gia hạn chính sách trợ cấp và miễn giảm thuế cho xe năng lượng mới, gồm xe điện và xe hybrid cắm xạc, thêm 2 năm nữa. Năm ngoái, Trung Quốc giảm mạnh chính sách hỗ trợ này nhằm mục đích chỉ để các hãng xe điện mạnh nhất có thể tồn tại.

Khi xảy ra đại dịch Covid-19, doanh số xe điện ở Trung Quốc sụt giảm thảm hại hơn toàn thị trường ô tô nói chung. Trong tháng 3, doanh số ô tô điện ở Trung Quốc đạt 53.000 xe, giảm 53% so với cùng kỳ năm ngoái.

Thưởng tiền, và hy vọng

Chính quyền các địa phương Trung Quốc cũng vào cuộc. Ít nhất hơn một chục tỉnh thành đã khuyến khích người dân mua ô tô mới bằng cách thưởng tiền mặt lên tới 1.400 USD cho mỗi xe được mua.

Tương Đàm, thành phố 3 triệu dân ở tỉnh Hồ Nam, có chính sách tặng 3.000 Nhân dân tệ (khoảng 429 USD) tiền mặt cho người dân mua xe do hãng Geely sản xuất tại địa phương. Thành phố Phật Sơn tỉnh Quảng Đông  tuyên bố tặng 2.000 Nhân dân tệ cho người mua ô tô mới và 3.000 Nhân dân tệ cho người mua ô tô mới để thay thế xe cũ.

Trung Quốc hy vọng rằng nhu cầu mua xe sẽ được cải thiện khi các trường học mở cửa trở lại, vì khi đó sự cần thiết phải có xe để đưa đón con cái sẽ thúc đẩy các bậc cha mẹ mở hầu bao. Ở nước này, phương tiện đưa đón con là một lý do quan trọng để người dân mua ô tô.

Ngoài ra, theo ông Cui Dongshu, Tổng thư ký Hiệp hội Xe hơi Trung Quốc (CPCA), kỳ nghỉ Quốc tế Lao động ở Trung Quốc năm nay kéo dài tới 5 ngày nên nhu cầu sắm sửa xe cộ để đi lại có thể tăng lên.

Nhưng thưởng tiền và hy vọng ở nhu cầu đi lại tăng lên sẽ không đủ để cứu thị trường ô tô đang trượt dốc của Trung Quốc.

Sự tăng trưởng bùng nổ vốn là đặc trưng của thị trường ô tô Trung Quốc trong thập niên 1990 giờ đã thành dĩ vãng. Chuyên gia Garcia-Herrero nhấn mạnh rằng sức mua của người tiêu dùng Trung Quốc đang suy yếu, đặt ra một vấn đề cơ cấu có thể kéo tụt thị trường ô tô nước này trong một thời gian dài sắp tới.

Tình trạng suy giảm nhu cầu mua sắm ô tô và các vật dụng đắt tiền khác ở Trung Quốc có thể xuất phát từ một loạt vấn đề khác trong nền kinh tế Trung Quốc những năm gần đây. Bà Garcia-Herrero chỉ ra một ví dụ là giá nhà ở tăng cao đã rút bớt khoản tiền mà người tiêu dùng Trung Quốc lẽ ra có thể dành để mua sắm những thứ khác như xe hơi.

Khoảng cách giàu-nghèo ngày càng rộng khiến thu nhập khả dụng của người Trung Quốc đình trệ, theo đó ảnh hưởng nhiều đến doanh số của các mẫu ô tô bình dân. Ngoài ra, việc Trung Quốc siết chặt quy chế giám sát đối với ngành ngân hàng từ năm 2017 cũng cản trở việc cấp các khoản vay mua xe.