Một chiếc xe tải đi vào chi nhánh Bamberg của hãng sản xuất lốp xe Pháp Michelin ở Bamberg, Đức, hôm 13/2/2020. Ảnh: Reuters
Không chỉ quan trọng với nền kinh tế, sản xuất ô tô còn là một phần bản sắc của nước Đức. Nhưng nguy cơ đóng cửa nhà máy, sa thải việc làm đang hiện rõ.
Khi Kristin và Thomas Schmitt rút tiền thế chấp và mua một căn nhà vào mùa hè năm ngoái, cặp vợ chồng người Đức tưởng rằng giấc mơ của họ sắp thành hiện thực. Nhưng hai tháng sau, họ được tin nhà máy sản xuất lốp xe nơi cả hai làm việc sẽ ngừng hoạt động vào đầu năm tới.
Làn sóng bất ổn trong ngành công nghiệp ô tô hùng mạnh của Đức bắt đầu lộ rõ. Nhu cầu ô tô ở thị trường nước ngoài ngày càng thấp, các chính phủ đặt ra những nguyên tắc phát thải và điện khí hóa nghiêm ngặt hơn. Vì thế, sự bất ổn bắt đầu để lại dấu ấn rộng lớn cho nền kinh tế lớn nhất châu Âu, đó là đóng cửa nhà máy, là thất nghiệp, là tổn hại đến an ninh công việc và lương công nhân.
"Đó là một cơn ác mộng. Nó đang kéo tấm thảm ấm áp ra khỏi chân chúng tôi”, Kristin Schmitt, 40 tuổi, cho biết về việc đóng cửa nhà máy ở vùng Bamberg của Bavaria, một trong những trung tâm cung cấp phụ tùng ô tô của Đức.
Cặp vợ chồng, có ba đứa con, vẫn hy vọng các nhà quản lý tại nhà máy lốp xe Michelin của họ thay đổi suy nghĩ, nhưng nguy cơ thất nghiệp đã hiện rõ - không chỉ đối với vợ chồng nhà Schmitts.
Hiệp hội ô tô Đức dự kiến sẽ cắt giảm gần một phần mười trong số 830.000 việc làm trong thập kỷ tới, theo hiệp hội ngành công nghiệp VDA.
Một số nhà tư tưởng và các quan chức chính phủ lo ngại thiệt hại sẽ còn cao hơn vì xe điện tạo ra ít công ăn việc làm hơn so với xe động cơ đốt trong, những công việc đơn giản sẽ được thay thế bằng tự động hóa và các công ty di dời sản xuất.
Đây chưa phải là Detroit những năm 1970, khi một trung tâm xe hơi của Mỹ bị tàn phá bởi sự phân rã đô thị khi di dời nhà máy, nhập khẩu rẻ hơn và giá nhiên liệu cao hơn dẫn đến phá hủy việc làm.
Nhưng mối nguy hiểm đang gia tăng, các công ty ô tô, công nhân, cũng như các nhà lãnh đạo khu vực và liên đoàn lao động, thừa nhận.
Các công ty đang thực hiện các bước khác nhau. Tại nhà máy của vợ chồng Schmitts, ở Hallstadt, các công nhân đang cố gắng để không bị sa thải; tại một nhà máy của Bosch ở Bamberg gần đó, quyết định cắt giảm lương và giảm giờ làm đã được thỏa thuận, nhà máy đầu tư vào công nghệ pin nhiên liệu mới.
Tình trạng thất nghiệp gia tăng ở những trung tâm sản xuất ô tô vốn giàu có tại Bavaria và Baden-Wuerttgl miền nam nước Đức. Những hệ lụy nghiêm trọng ập đến với một quốc gia phụ thuộc vào ngành công nghiệp ô tô và một phần bản sắc dân tộc quan trọng của đất nước.
“Nước Đức đang tiến vào vùng trời mới chưa được khám phá. Quá trình chuyển đổi cũng có thể đánh dấu kết thúc thời hoàng kim của ô tô Đức”, ông Stefan Bratzel, người đứng đầu Trung tâm Quản lý ô tô, một viện nghiên cứu của Đức cho biết.
“Với chính trị, nó là một quả bom hẹn giờ”.
Tình trạng thất nghiệp gia tăng ở những trung tâm sản xuất ô tô vốn giàu có tại Bavaria và Baden-Wuerttgl miền nam nước Đức. Ảnh: Reuters
Sự bùng phát của virus COVID-19 đang khiến cuộc khủng hoảng thêm phần căng thẳng khi phá vỡ chuỗi cung ứng toàn cầu và giảm doanh số bán xe khách ở Trung Quốc, một thị trường quan trọng đối với các nhà sản xuất Đức.
Mối đe dọa bị sa thải hàng loạt sẽ là một rủi ro cho các cuộc đàm phán tiền lương sắp tới trong ngành công nghiệp kim loại, nơi các công đoàn đang ưu tiên bảo đảm công nhân có việc hơn là tăng lương.
“Có thể chúng tôi đã đi qua thời kỳ đỉnh cao sản xuất ô tô”, ông Vol Volarar Denner, Giám đốc điều hành nhà cung cấp xe hơi lớn nhất nước Đức, Robert Bosch, cho biết vào tháng 1 khi ông tuyên bố cắt giảm việc làm lớn và đánh giá kinh doanh để đối phó với lợi nhuận sụt giảm.
Phụ thuộc vào động cơ đốt trong
Vợ chồng nhà Schmitts sống ở phía bắc thành phố Bamberg, nơi có kiến trúc thời trung cổ đã được khôi phục đẹp đẽ từ những năm 1950. Một thành phố điển hình của sự giàu có, thịnh vượng trong thời kỳ tái thiết kinh tế sau chiến tranh của nước Đức.
Tuy nhiên, khu vực này phụ thuộc nhiều vào công nghệ động cơ đốt trong, đang đối mặt với một thách thức sẽ có tác động trở lại đối với toàn Đức.
“Có khoảng 25.000 nhân viên làm trong ngành ô to ở đây, chiếm khoảng 15% lực lượng lao động nói chung”, thị trưởng Bamberg, Andreas Starke nói với hãng tin Reuters. Điều này cho thấy mức độ phụ thuộc của khu vực vào động cơ đốt trong.
Đối với Schmitts - Thomas làm việc trên dây chuyền lắp ráp và Kristin làm việc ở trong kho - và hơn 850 đồng nghiệp của họ tại nhà máy lốp xe Michelin, cơ hội giữ việc làm thật nghiệt ngã.
Hai vợ chồng Kristin và Thomas Schmitt, nhân viên chi nhánh Bamberg của hãng sản xuất lốp xe Pháp Michelin, đăng một bức ảnh chụp trong căn nhà ucar họ ở Baunach, gần Bamberg, Đức, hôm 13/2/2020. Ảnh: Reuters
Cuộc khủng hoảng của ô tô
Để giúp công nhân tránh bị ảnh hưởng bởi sự gián đoạn của ngành công nghiệp xe hơi, các chính trị gia, công ty và công đoàn đã kêu gọi chính phủ hỗ trợ chuyển sang các công nghệ thay thế như xe điện hoặc pin nhiên liệu chạy bằng hydro.
Trong một tuyên bố chung hiếm hoi, các nhà sản xuất ô tô và công đoàn cho biết vào tháng 1 rằng Berlin phải mở rộng các chương trình việc làm được nhà nước hậu thuẫn, gọi là Kurzarbeit, để trang trải thời gian trợ cấp dài hơi lên tới 24 tháng cũng như đào tạo lại các kỹ năng mới cho công nhân.
Nội các Đức dự kiến sẽ phê duyệt các quy tắc Kurzarbeit linh hoạt hơn vào tháng tới. Theo chương trình này, các công ty có thể nộp đơn xin viện trợ nhà nước để tránh phải sa thải và những lao động có tay nghề có thể tiếp tục làm việc.
Tùy thuộc vào thỏa thuận giữa công ty và hội đồng làm việc, nhân viên sẽ phải giảm giờ làm hoặc thậm chí ở nhà.
Đối với toàn bộ nền kinh tế, điều này có nghĩa là người tiêu dùng có ít tiền để chi tiêu, nó sẽ gây xói mòn nền kinh tế. Và đến lượt, nó có thể ảnh hưởng đến Ngân hàng Trung ương châu Âu khi họ đang tìm cách kích thích nền kinh tế khu vực đồng euro rộng lớn hơn.
Viện nghiên cứu GfK dự kiến chi tiêu hộ gia đình của Đức sẽ tăng 1% vào năm 2020, giảm từ mức khoảng 1,5% vào năm ngoái.
Kristin và Thomas Schmitt nói chuyện với nhà lãnh đạo hội đồng công nhân Josef Morgenroth trước cổng chính của chi nhánh Bamberg của hãng sản xuất lốp xe Pháp Michelin ở Bamberg, Đức, hôm 13/2/2020. Ảnh: Reuters
Sa thải, giảm lương
Một số nhà cung cấp ô tô trước mắt đã cắt giảm tiền lương mà không xin viện trợ nhà nước. Tại nhà máy của Bosch, ban quản lý và hội đồng công trình đã ký một thỏa thuận để tránh phải sa thải công nhân đến năm 2026 với điều kiện tất cả 7.000 nhân viên giảm giờ làm việc và chấp nhận cắt giảm gần 10% thu nhập từ tháng 4/2020.
Sven Bachmann, giám đốc sản xuất nhà máy, vốn tập trung 100% vào sản xuát các bộ phận động cơ đốt trong, nói: “Điều này gây ra nhiều cảm xúc lẫn lộn. Đối với cá nhân tôi, tôi cảm thấy nhẹ nhõm vì công việc của tôi vẫn an toàn trong sáu năm tới”.
Ngoài ra, công ty cam kết đầu tư vào pin nhiên liệu, có thể trở thành nguồn năng lượng thay thế quan trọng cho xe tải và tòa nhà trong vòng 10 năm tới.
Cam kết này thực sự quan trọng bởi vì nó cho thấy Bosch không chỉ nghĩ về việc cắt giảm chi phí, mà còn nghĩ về việc đảm bảo sự tăng trưởng và việc làm trong tương lai.
Thị trưởng Starke hy vọng rằng những nỗ lực của Bamberg, nhằm đa dạng hóa nền kinh tế địa phương có thể giúp giảm bớt những tác động tiêu cực của cuộc khủng hoảng xe hơi trên thị trường lao động khu vực.
Có rất nhiều người bị đe doạ như vợ chồng nhà Schmitts.
“Chúng tôi đã hủy bỏ kỳ nghỉ, chúng tôi cũng nói với các con của mình cần giảm bớt chi tiêu. Bây giờ, tất cả chúng tôi đều cầu nguyện mình có thể giữ được ngôi nhà”, Kristin nói.