Các chiến binh Taliban đi xe bán tải vào Kabul. Ảnh: Quartz.
Khi Taliban tiến vào Kabul và chiếm được dinh tổng thống vào ngày 15/8 vừa qua, thời điểm cũng đánh dấu sự trở lại của một trong những khách hàng trung thành nhất - và đáng tiếc nhất - của Toyota.
Toyota và Taliban - Sự gắn bó đã trở thành "biểu tượng bất đắc dĩ"
Trong hơn một phần tư thế kỷ, những chiếc xe bán tải và SUV bền bỉ nhất của Toyota là những phương tiện mà Taliban lựa chọn. Chúng gồ ghề, phù hợp với địa hình của Afghanistan và có máy lạnh để đánh bại cái nóng mùa hè. Asim Elhag, một nhà nghiên cứu người Sudan độc lập thường có những nghiên cứu xung đột ở châu Phi, đã thấy những chiếc Toyota Land Cruiser được trang bị thêm súng phòng không. Cũng như tại các khu vực gặp khó khăn trên khắp thế giới - Syria, Iraq, Chad, Mali - Toyota là hãng xe không thể thiếu của Taliban nhằm kiểm soát một nhóm dân cư sống rải rác trên những địa hình khó khăn.
Lần đầu tiên các chiến binh của Taliban xông vào dinh tổng thống là vào năm 1996, các nhà báo của India Today đã mô tả cách “xe tăng và xe tải Toyota Hilux chất đầy đạn dược chạy vào thủ đô của Afghanistan”. Tờ New York Times viết vào năm 2001 rằng những chiếc xe này là “phương tiện lý tưởng”.
Đó không hẳn là kiểu liên kết, trung thành khiến Toyota tự hào!
Toyota cấm bán lại Land Cruiser mới
Mẫu xe Toyota Land Cruiser năm 2022, mẫu xe hoạt động lâu nhất của công ty, đã được bán tại Nhật Bản vào ngày 2/8 với giá khoảng 46.500 USD. Tuy nhiên, bất kỳ ai mua Land Cruiser đều phải ký hợp đồng hứa không bán lại chiếc xe trong vòng một năm. Thậm chí, các đại lý có thể phải bồi thường thiệt hại nếu khách hàng của họ bán lại Land Cruiser.
Trong một tuyên bố, Toyota đã xác nhận mục đích của điều khoản này. Toyota cho biết Land Cruiser “đặc biệt phổ biến ở nước ngoài và chúng tôi lo ngại việc dòng xe này từ Nhật Bản tuôn ra nước ngoài ngay sau khi xuất xưởng, cũng như khả năng chúng được xuất khẩu sang một số khu vực có quy định an ninh”.
Đó không chỉ là lòng vị tha thuần túy hay trách nhiệm xã hội của Toyota. Bán xe Toyota cho các nhóm bị cấm đoán như lừa đảo chính phủ hoặc khủng bố có thể khiến Toyota vướng vào lòng lao lý. “Nguy cơ vi phạm luật ngoại hối và tùy thuộc vào điểm đến xuất khẩu, sự việc có thể dẫn đến các vấn đề lớn đe dọa an ninh toàn cầu”, Toyota cho biết trong tuyên bố của mình.
Theo dõi cách thức mà các nhóm này có được xe Toyota ngay từ đầu không phải là điều dễ dàng. Ví dụ, vào năm 2015, bộ ngoại giao Mỹ đã phải nhờ đến sự trợ giúp của Toyota để xác định cách ISIS mua xe tải và xe bán tải mới. Toyota cho biết, vào thời điểm đó, mặc dù chính sách của công ty là cấm bán xe cho “những người mua tiềm năng có thể sử dụng hoặc sửa đổi xe ô tô phục vụ cho các hoạt động bán quân sự hoặc khủng bố”, những chiếc xe bị đánh cắp hoặc bán lại rất khó lần ra dấu vết.
Điều khoản hợp đồng mới “cấm bán lại” của Land Cruiser có thể chỉ đạt hiệu lực hạn chế đối với những hành vi biển thủ ô tô của Toyota. Tuy nhiên, đó là một biện pháp phòng ngừa đúng lúc.