Các đô thị hiện đại phải đối mặt với bài toán giao thông vô cùng nan giải. Ảnh: Startribune.
Theo Hiệp hội Quản lý Giao thông đô thị quốc tế NACTO (National Association of City Transportation Officials - thành viên bao gồm 25 thành phố lớn nhất nước Mỹ và 41 đại đô thị khác trên toàn thế giới), thì: "Từ khoảng đầu thế kỷ XX, tất cả các đại đô thị trên toàn cầu đều đã thực hiện các việc tái quy hoạch, mở rộng đường phố và tái thiết lại các khu vực công cộng, để phù hợp với loại hình giao thông mới - là ôtô.
Tuy nhiên, chính việc lệ thuộc vào ôtô, đã gây ra rất nhiều hệ lụy. Đầu tiên phải kể tới, đó là việc phân chia và phân biệt giàu nghèo, tiếp đó là gia tăng tỷ lệ tử vong do tai nạn giao thông, nạn tắc đường gây ra lãng phí thời gian và tiền của, đồng thời, khiến trái đất bị ấm lên do khí thải động cơ."
Và lần này, thay vì phải đi sau giải quyết những vấn đề do xe hơi gây ra, NACTO muốn đi trước một bước để thực sự quản lý vấn nạn này, trước khi nhân loại bước vào kỷ nguyên xe tự hành. Công nghệ xe tự hành hướng tới sự tiện dụng, nhưng vô cùng ích kỷ, khi nhắm tới việc sử dụng xe cá nhân. Điều này chỉ càng làm các vấn đề về phân biệt giàu nghèo, tai nạn giao thông, lãng phí kinh tế do tắc đường và môi trường ngày càng trầm trọng.
Để ngăn chặn kết cục đen tối này, điều cốt lõi là cần phải tối ưu hoá hiệu quả vận tải trong đô thị. Đường phố không phải là để ưu tiên cho ôtô lăn bánh. Nó là để phục vụ người đi xe đạp, người đi bộ, người tàn tật và là chỗ nghỉ chân của mọi người. Đây là vấn đề sống còn với nước Mỹ, vì theo thống kê của NACTO, có tới trên 80% dân số nước này sống ở các thành phố lớn. Chỉ tính riêng trong năm 2017, mỗi tài xế ở Mỹ phải dành tới 97 tiếng đồng hồ chờ đợi trong xe hơi, không thể di chuyển được vì tắc đường.
Theo tính toán của NACTO, để vận chuyển 10.000 người ở nội đô, trong vòng 1 tiếng đồng hồ, bằng các phương thức vận tải truyền thống, cần tới 13 làn xe và mỗi làn phải đạt tối thiểu 800 lượt xe đi qua trong mỗi giờ, thì mới có thể đạt tới mục tiêu 10.000. Ngay cả đến hình thức vận tải mới nhất là taxi bay, thì cũng đòi hỏi một diện tích triển khai rất lớn. Theo dữ liệu của Uber - đơn vị đi đầu trong loại hình vận tải này, mỗi một sân bay, với diện tích 4.000 - 10.000 m2 có thể tiếp nhận được 1.000 lần hạ cánh. Tạm thời bỏ qua giới hạn về số lượng máy bay, giả thiết mỗi chuyến bay đều chuyên chở được mức tối đa là 4 hành khách, vậy để đạt được mục tiêu vận chuyển 10.000 người mỗi giờ, phải cần tới 10.000 - hơn 20.000 m2 làm bãi cất và hạ cánh cho trực thăng.
Với những thành phố rộng lớn như San Francisco, có đủ quỹ đất để xây dựng những đường cao tốc 13 làn xe là điều khả thi, nhưng đối với những đại đô thị như New York, việc kiếm ra 20.000m2 đất trống để xây bãi cất hạ cánh cho trực thăng thì hoàn toàn là phi thực tế. Do đó, để giải quyết vấn đề nan giải này, NACTO đã đề ra giải pháp hữu hiệu nhất hiện nay, như sau:
Chỉ cần 2 làn ưu tiên cho xe buýt ở mỗi chiều đường, mỗi làn rộng không quá 8m, với 80 chiếc xe buýt chạy liên tục, việc vận chuyển 10.000 người trong một giờ là chuyện dễ như ăn kẹo. Lượng vận tải 10.000 lượt này cũng hoàn toàn có thể đảm đương tốt bởi một vỉa hè dành cho người đi bộ, hoặc một làn đường dành riêng cho xe đạp chỉ rộng từ 3 - 5 m. Xét về mặt không gian bất động sản đô thị, điều này có ý nghĩa vô cùng lớn.
Hình thức giao thông công cộng theo tuyến cố định là giải pháp tối ưu nhất cho các đô thị. Ảnh: AutoBlog.
Ưu điểm của hình thức giao thông công cộng theo tuyến cố định, chính là việc hành khách phải tự di chuyển tới điểm khởi hành. Còn các loại hình taxi không cố định thì xe phải tự di chuyển tới điểm khởi hành để đón hành khách và trong môi trường đô thị, điều này làm gia tăng áp lực giao thông. Chưa kể tới, là hình thức vận tải xe buýt luôn là phương án kinh tế nhất. Nếu đi xe riêng, bạn phải chịu tiền xăng - mà mỗi khi rơi vào cảnh tắc đường, sẽ là một ác mộng. Chưa kể tới việc, lái ôtô tới nơi, bạn còn phải loay hoay tìm chỗ đỗ và phải chịu phí gửi xe tính theo giờ.
Hơn nữa, việc lệ thuộc vào ôtô khiến giao thông đô thị vô tình phải chịu giới hạn. Để có thể sở hữu bằng lái xe, bạn buộc phải trên 16 tuổi. Và giao thông đô thị, thì nên hướng tới việc không giới hạn tuổi, để trẻ em và người già cũng đều có thể công bằng sử dụng như bất kỳ ai khác.
Vấn đề về tai nạn giao thông có thể được giảm thiểu tối đa, nếu tốc độ lưu thông hạn chế dưới 40 Km/h. Để làm được điều này, đơn vị thiết kế chỉ cần giảm chiều rộng mỗi làn xe xuống 4,5 m. Tuy nhiên, điều này lại gây khó khăn hoặc thậm chí là bất khả thi, đối với đối tượng xe tải vận chuyển hàng hoá.
NACTO đang đấu tranh vì một tương lai không có xe tự hành tại các đô thị. Ảnh: AutoBlog.
Dẫu vậy, viễn cảnh giao thông đô thị mà NACTO vẽ ra rất khác, với một bức tranh "tràn ngập xe tự hành", vốn đang được các hãng xe đua nhau đưa vào quảng cáo. Tương lai giao thông đô thị, theo NACTO phải đề cao người đi bộ, người đi xe đạp và người sử dụng các phương tiện giao thông công cộng theo tuyến cố định. Sẽ gần như không còn "tài xế" xuất hiện trên đường phố nữa.