Ô tô điện chỉ chiếm 1% tại Nhật Bản, quê hương của Toyota, Honda, Nissan

Tatsuya Arai, một doanh nhân 36 tuổi ở Tokyo, chưa bao giờ thấy thèm khát sở hữu ô tô cho đến khi anh xem một video trên YouTube có hình ảnh chiếc Tesla Model 3, với ngoại thất bóng bẩy và sáng tạo, thật sự là một giải pháp gọn gàng, khi anh chuyển từ quận Shibuya nhộn nhịp của thành phố đến một khu vực ven sông yên tĩnh hơn và cần một cách nào đó để đi lại.

“Mua chiếc ô tô này giống như mua một thiết bị vậy”, anh nói.

Và như thế, Arai đã gia nhập một số lượng nhỏ người dùng mua xe điện ở Nhật Bản. Mặc dù xe điện chỉ chiếm 1% tổng doanh số bán xe hơi, đứng sau Trung Quốc và các khu vực của châu Âu, nhưng cuối cùng xe ô tô điện cũng bắt đầu bắt nhịp tại Nhật Bản. Vào năm 2021, số lượng đăng ký xe ô tô EV nhập khẩu mới tăng gần gấp ba lần lên 8.610 chiếc, một sự thay đổi nhỏ nhưng đáng chú ý ở một quốc gia có doanh số bán ô tô nói chung bị đình trệ do dịch bệnh.

Thu nhập bình quân đầu người cao và lòng nhiệt tình đối với các dòng xe cao cấp của châu Âu như Mercedes-Benz, nên Nhật Bản ban đầu có vẻ rất phù hợp với Giám đốc điều hành Tesla, Elon Musk, người đã dự đoán hồi năm 2010 rằng quốc gia châu Á này sẽ là quốc gia lớn thứ hai của Tesla thị trường sau Mỹ.

Tuy nhiên, Nhật Bản vẫn cảnh giác với việc đặt cược quá nhiều vào ô tô chạy điện hoàn toàn, ngay cả sau khi Nissan mở đường cho xe điện giá cả phải chăng với chiếc Leaf hơn một thập kỷ trước. Thay vào đó, các nhà sản xuất ô tô và chính phủ Nhật Bản ưu tiên quảng cáo xe hybrid, một loại xe mà Toyota đã đi tiên phong với mẫu Prius khoảng 25 năm trước, như một mẫu xe hợp lý hơn về mặt kinh tế.

Hiện tại, Nhật Bản dường như đang có một sự xoay chuyển mạnh mẽ trước áp lực quốc tế. Toyota, Nissan và Honda đều đã triển khai chiến lược EV mới khi các đại gia nước ngoài, từ General Motors đến Volkswagen AG đều cam kết từ bỏ hoàn toàn xe động cơ đốt trong tương lai không xa.

Chính phủ Nhật Bản, cam kết sẽ trung hòa carbon vào năm 2050, dường như cũng đã chuyển từ trọng tâm trước đó là bảo vệ ngành công nghiệp ô tô trong nước. Hiện nay, họ đặt mục tiêu giảm gần một nửa lượng khí thải carbon từ ống xả ô tô vào năm 2030 so với mức năm 2013 và đang tìm cách cấm bán ô tô chạy bằng xăng vào giữa những năm 2030.

Đồng thời, Nhật Bản cũng tạo điều kiện để xe điện có giá cả phải chăng hơn cho người tiêu dùng, tăng gấp đôi số tiền trợ cấp lên tối đa 800.000 yên (7.000 USD) vào tháng 11.

Điều đó thật đáng khích lệ đối với các nhà sản xuất xe điện nước ngoài, những người từ lâu đã nhường thị trường cho các mẫu xe hybrid của Toyota và Nissan Leaf, chiếc xe điện dành cho thị trường đại chúng đầu tiên trên thế giới.

Matthias Shapers, chủ tịch Volkswagen Nhật Bản cho biết: “Việc chuyển đổi sang ô tô EV không phát thải vẫn chưa xảy ra, nhưng một khi nó xảy ra, chúng ta sẽ thấy nó tiến triển nhanh chóng”, ông lưu ý rằng ô tô Tesla đã bán rất chạy ở nước láng giềng Đài Loan, nơi thị trường đang bùng nổ.

Các nhà phân tích cho biết ô tô Tesla đặc biệt phổ biến trong giới trẻ và giàu có của Nhật Bản, những người sống ở các khu vực thành thị, nơi có sẵn bộ sạc EV. Trên toàn cầu, Tesla đã giao hơn 936.000 xe vào năm ngoái, tăng 87% so với năm trước, bất chấp cuộc khủng hoảng chip toàn cầu buộc các nhà sản xuất ô tô phải cắt giảm sản lượng.

Seiji Sugiura, một nhà phân tích tại Tokyo Tokai Research, cho biết: “Thực tế việc giá cổ phiếu Tesla vọt lên trước Toyota rất rõ ràng” trong việc thúc đẩy sự công nhận thương hiệu của hãng tại Nhật Bản. Teslas đã trở thành một biểu tượng địa vị tại Nhật.

IHS Markit ước tính Tesla đã bán được hơn 5.200 xe hơi tại Nhật Bản vào năm ngoái, tăng từ khoảng 1.900 chiếc vào năm 2020, mặc dù hãng dự báo doanh số sẽ tạm dừng một thời gian ngắn trong năm nay, khi những người mua tiềm năng chờ đợi Model Y mới, dự kiến ​​sẽ có mặt tại Nhật Bản vào cuối năm. 

Giảm giá cũng có thể đưa xe Tesla đến được với nhiều người hơn. Vào tháng 2 năm ngoái, Tesla Nhật Bản đã giảm giá 24% phiên bản tầm xa của Model 3 xuống còn khoảng 5 triệu yên, giống như chiến lược giảm giá ở Trung Quốc.

Tesla dự kiến ​​sẽ sớm công bố việc sản xuất tại nhà máy Gigafactory ở Berlin, nhà máy đầu tiên ở châu Âu và một nhà máy khác ở Austin, Texas.

“Sẽ có rất nhiều xe Tesla sản xuất tại Trung Quốc vào Nhật Bản vào trong năm 2022” cũng như vào Hàn Quốc và Ấn Độ, Tu Le, giám đốc tại Sino Auto Insights, người cũng đưa ra dự báo giá bán xe sẽ tiếp tục giảm ở Nhật Bản.

Tuy nhiên, một số cảnh báo rằng Tesla sẽ khó mở rộng thị trường, đặc biệt là khi các nhà sản xuất ô tô trong nước dồn nhiều nguồn lực hơn vào xe điện. Ngay cả với lượng người hâm mộ ngày càng tăng gồm những tài xế trẻ tuổi, am hiểu công nghệ, Tesla vẫn phải vật lộn với khả năng nhận diện thương hiệu kém và mô hình kinh doanh trực tiếp đến người tiêu dùng, bởi vì hầu hết người dùng Nhật Bản đã quen với việc mua xe qua đại lý.

Takeshi Miyao, nhà phân tích tại Carnorama, một công ty tư vấn ô tô, cho biết: “Đó sẽ là một trận chiến gay cấn. Các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản mạnh trên toàn cầu, nhưng họ còn mạnh hơn trên sân nhà. Đó là một thị trường rất khó khăn đối với các nhà sản xuất ô tô nước ngoài".

Miyao dự đoán thị trường ô tô Nhật Bản sẽ có sự cạnh tranh đặc biệt mạnh mẽ, với dòng xe bZ của Toyota, một dòng xe thể thao đa dụng chỉ chạy bằng điện được ra mắt vào năm ngoái. Toyota đang có kế hoạch chi 35 tỷ USD để tăng tốc độ chuyển dịch sang xe điện.

Tesla chiến đấu trên sân nhà của Toyota, Nissan, Honda

Nissan và các đối tác liên minh Renault SA và Mitsubishi Motors Corp. đang chi tổng cộng 23 tỷ euro (26 tỷ USD) trong 5 năm để tung ra 35 chiếc ô tô chạy bằng pin mới vào cuối thập kỷ này.

Các nhà sản xuất ô tô trong nước cũng sẽ có ưu thế hơn về mặt trạm sạc nhờ mạng lưới đại lý hiện có của họ trên khắp cả nước, kể cả ở các vùng nông thôn. Nissan đã có một mạng lưới các trạm sạc và đang có kế hoạch xây dựng thêm, đây là một phần dự án toàn cầu trị giá 20 tỷ yên của công ty. Trong khi đó, Toyota cho biết họ sẽ trang bị bộ sạc EV tại tất cả các đại lý của mình trên toàn quốc vào khoảng năm 2025.

Các trạm sạc của Tesla hầu như chỉ tập trung ở các khu vực đô thị. Tesla không cho biết họ sẽ sản xuất bao nhiêu bộ sạc tại Nhật Bản trong năm nay, nhưng hiện đang tìm kiếm người quản lý triển khai dự án các trạm sạc.

Volkswagen Nhật Bản cho biết họ sẽ xây dựng mạng lưới sạc nhanh lớn nhất đất nước, trang bị bộ sạc nhanh 90-150 kilowatt tại khoảng 200 điểm vào cuối năm nay. Chi phí lắp đặt có thể lên tới 25 triệu yên mỗi chiếc.

Stellantis NV cũng đã bắt đầu nói chuyện với các nhà cung cấp năng lượng để mở rộng mạng lưới sạc của mình. Pontus Haggstrom, giám đốc điều hành của Stellantis Japan, cho biết ông muốn thấy chính phủ có vai trò tích cực hơn.

“Về cơ sở hạ tầng, các nhà sản xuất không phải bắt tay vào làm. Đó là những gì chính phủ cần phải làm”, ông nói.

Tuy vậy, những người hâm mộ Tesla như Arai cho biết anh hài lòng với phạm vi lái xe của Model 3 là khoảng 340 dặm. Mặc dù anh mong muốn có nhiều trạm sạc hơn dọc theo các tuyến đường cao tốc, nhưng sự bất tiện này được “du di” nhờ những trang bị công nghệ hiện đại trên ô tô, bao gồm các tính năng và cập nhật phần mềm qua mạng, khả năng khóa cửa bằng điện thoại thông minh.

“Tôi thấy số người mua xe Tesla đang tăng lên từng ngày”, anh nói.