Chính quyền Brussels tập trung vào ba nhà sản xuất thuộc sở hữu của Trung Quốc, nhằm tìm cách tạo sân chơi bình đẳng cho các nhà sản xuất xe điện châu Âu. Nhưng điều này không có nghĩa là Tesla đã thoát khỏi khó khăn.
Nếu cuộc điều tra của EU đưa ra bằng chứng về trợ cấp, khối sẽ tính toán mức thuế đối kháng trung bình áp dụng cho tất cả xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc bao gồm cả ô tô do Tesla sản xuất tại Trung Quốc và các mẫu xe thuộc sở hữu của châu Âu như Volkswagen và BMW.
3 công ty thuộc nằm trong danh sách đề xuất sẽ phải chịu các nghĩa vụ riêng dựa trên khoản trợ cấp được phát hiện của chính họ.
Điều đó có nghĩa là những công ty không có trong danh sách có thể phải đối mặt với mức thuế trung bình cao hơn mức trợ cấp mà họ đã nhận được. Vì lý do đó, các công ty tương đối mới sản xuất ở Trung Quốc có thể có lý do để lo lắng vì bị loại khỏi danh sách.
Ba công ty đang bị điều tra là BYD, SAIC Motor và Geely, chủ sở hữu của thương hiệu Volvo mang tính biểu tượng do Thụy Điển thành lập.
SAIC Motor là một gã khổng lồ thuộc sở hữu nhà nước, nhưng hai công ty còn lại thuộc sở hữu tư nhân ở Trung Quốc.
Tuy nhiên, vì Geely được thành lập vào năm 1986 và BYD vào năm 1995, có thể dự đoán một cách hợp lý rằng cả ba công ty này đã nhận được nhiều trợ cấp trực tiếp hơn trong những thập kỷ qua so với các thương hiệu quốc tế sản xuất tại Trung Quốc.
Do đó, mức trợ cấp trung bình được áp dụng trên diện rộng có thể cao hơn mức trợ cấp mà các công ty quốc tế nằm trong mẫu điều tra của EU.
Cuộc điều tra diễn ra theo lệnh trực tiếp từ người đứng đầu Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen, người hồi tháng trước đã phản đối “lũ” xe điện Trung Quốc đổ bộ vào bờ biển EU, làm biến dạng thị trường.
“Thị trường toàn cầu hiện tràn ngập ô tô điện Trung Quốc rẻ hơn và giá của chúng được giữ ở mức thấp giả tạo nhờ các khoản trợ cấp khổng lồ của nhà nước. Điều này đang bóp méo thị trường của chúng tôi”, bà von der Leyen nói.
Bà so sánh nỗ lực phát triển xe điện của Trung Quốc với ngành công nghiệp năng lượng mặt trời, ngành mà Trung Quốc đã thống trị trong hơn một thập kỷ, dẫn đến tranh chấp thương mại lớn với Brussels.
“Chúng tôi không quên các hoạt động thương mại không công bằng của Trung Quốc đã ảnh hưởng đến ngành năng lượng mặt trời của chúng tôi như thế nào. Nhiều doanh nghiệp trẻ bị đẩy ra ngoài bởi các đối thủ Trung Quốc được trợ cấp quá nhiều, các công ty tiên phong phải nộp đơn xin phá sản”, bà von der Leyen nhấn mạnh. “Vì chúng tôi không chấp nhận sự biến dạng này từ bên trong thị trường của mình nên chúng tôi không chấp nhận điều này từ bên ngoài. Do đó, tôi có thể thông báo rằng Ủy ban đang tiến hành một cuộc điều tra chống trợ cấp đối với xe điện đến từ Trung Quốc”.
Điều này được hiểu rằng Ủy ban EU đã thực hiện công việc điều tra quan trọng và tìm thấy bằng chứng về sự trợ cấp của nhà nước đối với chuỗi cung ứng xe điện, bao gồm cả lĩnh vực pin và sản xuất ô tô.
Các quan chức thương mại sẽ thăm dò các đối tác Trung Quốc và cố gắng lấy ý kiến của họ cho cuộc điều tra.
Trung Quốc đã vượt qua Nhật Bản để trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới và các công ty ô tô châu Âu ngày càng lo ngại về khả năng cạnh tranh với những đối thủ mà họ coi là đối thủ Trung Quốc được trợ cấp rất nhiều.
Tính toán dựa trên dữ liệu hải quan Trung Quốc cho thấy trong 7 tháng đầu năm 2023, lô hàng xe điện của Trung Quốc sang EU đã tăng vọt lên 7,9 tỷ USD, tăng 113% so với một năm trước đó, tăng 379% so với năm 2021, 3.205 % từ năm 2020 và 78.900% từ năm 2019.
Theo một quan chức EU, các thương hiệu Trung Quốc chiếm 8% thị phần xe điện của EU vào năm 2022, trong khi có sự chênh lệch 20% về giá thị trường giữa các thương hiệu Trung Quốc và các đối thủ châu Âu.
Tesla dù không bị điều tra ở góc độ liên quan tới Trung Quốc nhưng có thể bị điều tra về vấn đề thuế.
Cuộc điều tra cuối cùng có thể dẫn đến các mức thuế bổ sung đối với xe điện do Trung Quốc sản xuất vào thị trường châu Âu, điều này có thể gây ra phản ứng từ Bắc Kinh vào thời điểm căng thẳng thương mại đang lên cao.
EU sẽ áp dụng thuế nhập khẩu, nếu cần thiết, trong vòng 13 tháng. Cuộc điều tra chính thức sẽ tập trung vào năm trước khi bắt đầu. Thuế chống trợ cấp tạm thời có thể được áp dụng 9 tháng sau khi cuộc điều tra bắt đầu.
Thuế sẽ không chỉ giới hạn ở các thương hiệu Trung Quốc: bất kỳ công ty nào, kể cả các nhà sản xuất ô tô châu Âu, nhận trợ cấp từ nhà nước Trung Quốc và sau đó xuất khẩu sang EU đều có thể phải đối mặt với thuế đối với lô hàng của họ.
“Châu Âu sẵn sàng cạnh tranh nhưng không phải cho một cuộc đua xuống đáy. Chúng ta phải tự bảo vệ mình trước những hành vi không công bằng. Nhưng điều quan trọng không kém là duy trì các đường dây liên lạc và đối thoại cởi mở với Trung Quốc vì đây cũng là những chủ đề mà chúng ta có thể và phải hợp tác”, bà von der Leyen phát biểu tại Nghị viện châu Âu ở Strasbourg.
Dữ liệu hải quan Trung Quốc cho thấy, các lô hàng xe điện của Trung Quốc sang EU đã tăng lên 9,2 tỷ USD, tăng 86% trong 8 tháng đầu năm 2023 so với một năm trước đó.
Tuy nhiên, theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu, các thương hiệu xe điện Trung Quốc chỉ chiếm 3,7% thị trường EU. Nhưng tỷ lệ đó đang tăng nhanh, làm dấy lên lo ngại trong một số nhà hoạch định chính sách trong khối về con đường phía trước.
Câu chuyện đã đổ thêm dầu vào căng thẳng thương mại vốn đã cao giữa EU và Trung Quốc. Trong chuyến thăm gần đây tới Bắc Kinh và Thượng Hải của Giám đốc thương mại EU Valdis Dombrovskis, vấn đề này đã trở thành trọng tâm của mọi cuộc thảo luận.
“Tôi có thể đảm bảo với bạn rằng chúng tôi sẽ thực hiện công việc này một cách chăm chỉ với sự tham vấn của chính quyền và các bên liên quan của Trung Quốc, đồng thời chúng tôi sẽ tuân theo các quy tắc đã được thiết lập rõ ràng khi thực hiện việc đó”, ông Valdis Dombrovskis nói trong bài phát biểu trước các sinh viên tại Đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh vào tháng trước. “EU hoan nghênh sự cạnh tranh. Nó làm cho các công ty của chúng tôi mạnh mẽ hơn và đổi mới hơn”, ông nói thêm. “Tuy nhiên, cạnh tranh phải công bằng. Và chúng tôi sẽ quyết đoán hơn trong việc giải quyết sự bất công”.