Cơ hội mới cho công nghiệp ô tô

“Dự thảo hiện nay đã xin ý kiến các bộ, ngành cũng như lấy ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp. Đây là một bước tiến nữa trong mục tiêu tăng cường ưu đãi phục vụ cho các doanh nghiệp phụ trợ để sản xuất linh kiện và phụ tùng ô tô. Chúng tôi đang cố gắng để nghị định này được trình lên Chính phủ ngay trong tháng 12/2019 và hy vọng sẽ sớm có hiệu lực”, bà Vũ Thị Mai, Thứ trưởng Bộ Tài chính, cho biết.

Tăng lực “đòn bẩy” cho ô tô CKD

Một trong những thay đổi và bổ sung quan trọng ở dự thảo nghị định này, theo chia sẻ của đại diện Bộ Tài chính, là áp dụng mức thuế suất thuế nhập khẩu 0% đối các loại nguyên liệu, vật tư để sản xuất linh kiện và phụ tùng ô tô.

Hiện tại, các nhà sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước cũng đang được hỗ trợ đáng kể từ Nghị định 125 ban hành hồi cuối năm 2017, cụ thể là mức thuế suất thuế nhập khẩu 0% áp dụng trong vòng 5 năm đối với loại linh kiện, phụ tùng ô tô mà trong nước chưa sản xuất được.

Do đó, việc sửa đổi, bổ sung Nghị định 125 được xem là một động tác tăng lực lên “đòn bẩy” cho công nghiệp ô tô trong nước.

Thứ trưởng Bộ Tài chính cũng chia sẻ, việc hỗ trợ cho ngành công  nghiệp ô tô trong nước là cần thiết. Bởi lẽ, các loại ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước (CKD) đang ngày càng phải chịu sức ép cạnh tranh mạnh mẽ từ ô tô nhập khẩu.

Trên thực tế, trong khi giá thành ô tô (CKD) đang cao nhất nhì trong khu vực thì giá thành ô tô nhập khẩu nguyên chiếc (CBU) lại đang ngày càng giảm xuống do thuế nhập khẩu giảm.

Sát sườn nhất chính là các loại ô tô CBU có xuất xứ từ các nước nội khối ASEAN. Theo quy định tại Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA), thuế suất thuế nhập khẩu ô tô CBU từ các nước nội khối đã giảm xuống 0% kể từ ngày 1/1/2018.

Chính việc thực hiện xóa bỏ thuế nhập khẩu giữa các nước nội khối ASEAN đã giúp cho giá bán ô tô nhập khẩu từ đầu năm 2018 đến nay giảm xuống đáng kể. Cùng với đó, ô tô nhập khẩu từ Thái Lan và Indonesia cũng liên tục tăng nhanh, qua đó gây sức ép mạnh mẽ lên các doanh nghiệp ô tô trong nước.

“Nghị định 125 đã thực hiện trong gần 2 năm vừa qua và đạt kết quả rất tốt, được các doanh nghiệp sản xuất lắp ráp ô tô đánh giá cao. Tuy nhiên, qua quá trình thực hiện, chúng tôi cũng nhận được một số ý kiến của doanh nghiệp và về nhu cầu cần sửa đổi, hỗ trợ hơn nữa cho ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước. Bởi vậy, Bộ Tài chính đang sửa đổi và dự kiến trong tháng 12 này sẽ trình Chính phủ Nghị định sửa đổi bổ sung Nghị định 125”, bà Vũ Thị Mai chia sẻ.

“Không thể không làm ô tô”

Các chuyên gia cũng cho rằng, với mục tiêu phát triển công nghiệp ô tô như đề ra trong “Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ôtô Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 1168/QĐ-TTg ngày 16/7, thì việc tăng cường hỗ trợ cho ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước là hoàn toàn cần thiết.

Trên quan điểm của cơ quan quản lý trực tiếp, ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương, khẳng định “đối với bất kỳ quốc gia nào, nhất là những nước có đến 100 triệu dân như Việt Nam, thì ngành công nghiệp ô tô luôn hết sức quan trọng.

Chúng ta phải nhìn nhận một thực tế đúng là giá thành ô tô ở Việt Nam hiện nay đang cao so với các nước khác, kể cả những nước đang phát triển cũng như những nước xung quanh chúng ta. Để tạo nên giá thành một chiếc ô tô, có hai phần hết sức quan trọng. Một là sản xuất lắp ráp trong nước thì chúng ta được giảm giá thành. Phần thứ hai là thuế phí hiện chiếm một phần tương đối lớn trong tỉ lệ tạo thành giá thành”.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương, có nhiều nguyên nhân khiến cho giá thành ô tô CKD cao so với các quốc gia, lãnh thổ khác.

Nguyên nhân đầu tiên là dung lượng thị trường ô tô Việt Nam còn quá nhỏ do ngành công nghiệp ô tô trong nước chưa đủ các điều kiện thị trường và những yếu tổ khác để phát triển giống như các quốc gia khác trên thế giới cũng như trong khu vực. Việt Nam cũng phải chịu sự cạnh tranh rất khốc liệt của các đối thủ khác như Trung Quốc, Hàn Quốc, Ấn Độ và kể cả các nước ASEAN.

Thứ hai là “Việt Nam đi sau, phát triển sau so với các nước khác, kể cả các nước trong khu vực chứ đừng nói là các nước tiên tiến trên thế giới. Trong khi đó, chúng ta đã hội nhập rất sâu rộng vào nền kinh tế thế giới và đã ký kết rất nhiều hiệp định thương mại tự do, nên chúng ta phải thực hiện. Chính vì vậy, dư địa để can thiệp bằng chính sách vào phát triển công nghiệp, trong đó có công nghiệp ô tô, không lớn, vì phải tuân thủ các cam kết quốc tế, có nghĩa là không phải chúng ta muốn làm gì thì làm”, ông Đỗ Thắng Hải nêu quan điểm.

Nguyên nhân thứ ba là thực tế hiện nay Việt Nam chưa có nhiều doanh nghiệp có tầm cỡ khu vực cũng như thế giới trong lĩnh vực công nghiệp ô tô.

“Nếu tính trên đầu ngón tay thì chúng ta có thể tính đến Thaco (Trường Hải). Ngoài ra còn những doanh nghiệp nào nữa? Liệu có phải Huyndai Thành Công (nay là TC Motor) hay VinFast thì còn phải có thời gian. Như vậy chúng ta không có những đầu tàu nên rất khó để kéo những toa tàu, chính là nền sản xuất công nghiệp hỗ trợ của chúng ta. Đây là một thực tế”, ông Đỗ Thắng Hải, chia sẻ.

Khi đặt mục tiêu phát triển công nghiệp ô tô vào bối cảnh sức ép cạnh tranh mạnh mẽ của ô tô nhập khẩu, việc tiếp tục đưa ra những giải pháp hỗ trợ là đặc biệt cần thiết.

Do đó, cùng với kế hoạch tăng cường hỗ trợ với việc giảm thuế nhập khẩu nguyên vật liệu cho sản xuất linh kiện, phụ tùng thì theo quan điểm Bộ Công Thương, các hàng rào kỹ thuật phù hợp với cam kết quốc tế đối với ô tô nhập khẩu cũng là rất cần thiết.

Bên cạnh đó, cũng cần có chính sách kích cầu tiêu dùng ô tô thông qua việc quy hoạch hợp lý hệ thống hạ tầng giao thông, khuyến khích tín dụng để tiêu dùng sản phẩm ô tô.

Giải pháp quan trọng nữa là khuyến khích doanh nghiệp lớn đầu tư phát triển sản xuất ô tô, trong đó chú trọng đầu tư vào công tác nghiên cứu phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Cuối cùng, cần phải có các cơ chế thu hút chính sách đầu tư từ các tập đoàn đa quốc gia vào các dự án có quy mô lớn tại Việt Nam. Tuy nhiên, cần tập trung vào các thương hiệu và dòng xe chưa có tại khu vực ASEAN để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước tham gia sâu vào chuỗi sản xuất ô tô đa quốc gia và hướng tới thị trường xuất khẩu trong khu vực.