Các nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc đã chạy đua để đưa xe điện vào EU trước thời hạn ngày 5 tháng 7 khi thuế quan mới của EU có hiệu lực, họ đặt cược rằng sẽ không phải đối mặt với thuế quan tính ngược lại.
Nhưng họ có thể đã tính toán sai khi Ủy ban châu Âu cho biết sẽ đưa ra quyết định vào mùa thu năm nay về việc có nên áp dụng thuế quan hồi tố từ tháng 3 hay không.
Trong khuôn khổ cuộc điều tra xem các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc có nhận được trợ cấp không phù hợp hay không, Ủy ban châu Âu đã yêu cầu các cơ quan hải quan của các quốc gia thành viên theo dõi tất cả các xe điện sản xuất tại Trung Quốc từ tháng 3, điều này sẽ giúp cơ quan hành pháp EU có sự linh hoạt để áp dụng thuế hồi tố. Đây là chiến thuật nhằm ngăn chặn các công ty tràn ngập thị trường trước khi có đợt tăng thuế dự kiến.
Bất chấp cảnh báo đó, các nhà sản xuất ô tô vẫn chấp nhận rủi ro. Ngay sau khi Ủy ban công bố mức thuế cao hơn dự kiến đối với xe điện vào tháng 6, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã điên cuồng đưa càng nhiều xe càng tốt lên các tàu container đi đến EU.
Theo dữ liệu từ Schmidt Automotive Research, lượng đăng ký xe điện tăng vọt vào tháng 6 với hơn 202.000 xe mới được cấp biển số đầu tiên, so với mức trung bình 144.000 xe vào tháng 4 và tháng 5. Phân tích theo nhà sản xuất, các nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc chiếm 12,4% thị phần vào tháng 6, tăng so với mức 10,4% của năm trước đó.
Các khoản thuế hiện chỉ dưới hình thức bảo lãnh ngân hàng đã có hiệu lực và Ủy ban sẽ yêu cầu các nước EU bỏ phiếu để gia hạn chúng trong năm năm vào tháng 10. Sau đó, Ủy ban cũng sẽ quyết định liệu các khoản thuế này có áp dụng hồi tố từ ngày 7 tháng 3 hay chỉ từ ngày 5 tháng 7.
Trong khi tất cả các loại ô tô sản xuất ở nước ngoài đều phải chịu mức thuế 10%, thì mức thuế mới sẽ khiến một số nhà sản xuất ô tô Trung Quốc phải chịu mức thuế tổng hợp lên tới 48% đối với xe điện của họ.
Mặc dù có mức giá cao hơn, các thương hiệu Trung Quốc vẫn có thể kiếm được lợi nhuận trên thị trường châu Âu nhờ chi phí sản xuất trong nước thấp. Sự chậm lại ở thị trường Trung Quốc đang thúc đẩy họ tìm kiếm lợi nhuận ở nước ngoài.
“Người Trung Quốc vẫn sẽ thúc đẩy. Thuế quan đang cân bằng sân chơi chứ không phải đóng sầm cánh cửa lại”, Matthias Schmidt, một nhà phân tích ô tô có công ty nghiên cứu về ô tô nhập khẩu, cho biết.
Schmidt cho rằng các lô hàng cũng không được dự kiến sẽ chậm lại. Giá vận chuyển xe đang ở mức cao nhất mọi thời đại, nhưng các thương hiệu Trung Quốc đang tung ra các tàu vận chuyển của riêng họ để tiếp tục xuất khẩu sang thị trường châu Âu.
Tàu đầu tiên của BYD có thể chở 7.000 ô tô đang trên đường đến EU và dự kiến sẽ cập cảng Tây Ban Nha sắp tới.
Ngoài việc tăng thuế quan, các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc có thể sẽ phải đối mặt với nhiều sự cạnh tranh hơn vào năm tới khi các mục tiêu phát thải mới nhất của EU được đưa vào sử dụng. Các nhà sản xuất ô tô sẽ phải giảm 15% lượng khí thải so với mức cơ sở được thiết lập vào năm 2021, nghĩa là họ sẽ cần bán nhiều mẫu xe chạy hoàn toàn bằng điện hơn.
Các nhà sản xuất ô tô châu Âu cũng đang chuyển sang xe điện, nhưng với các sản phẩm đắt hơn và thường kém cải tiến về mặt công nghệ hơn so với các sản phẩm do các công ty Trung Quốc sản xuất.
Một số nhà sản xuất ô tô châu Âu đang tung ra các mẫu xe mới vào năm tới để phù hợp với quy định về khí thải, mà theo Schmidt sẽ giúp duy trì thị phần xe điện của Trung Quốc ở mức ổn định là 12%.
Bắc Kinh hy vọng tìm được giải pháp đàm phán với Brussels để tránh hoàn toàn các khoản thuế.
Cho đến nay, các cuộc đàm phán này không diễn ra tốt đẹp, khi phía Trung Quốc không muốn thừa nhận quan điểm của EU rằng họ trợ cấp không công bằng cho ngành này trong toàn bộ chuỗi sản xuất, từ tinh chế lithium đến vận chuyển.
Trong khi đó, các hiệp hội xuất khẩu của Trung Quốc cho rằng EU đang mất đi sức hấp dẫn như một điểm đến đầu tư.