Thị trường pin Trung Quốc bị chia rẽ mạnh mẽ giữa những công ty lớn hơn như BYD và CATL. Ảnh: Getty.
Theo công ty nghiên cứu Benchmark Mineral Intelligence có trụ sở tại London, trong bảy tháng đầu năm, 19 dự án nhà máy pin lớn đã bị hủy bỏ hoặc hoãn lại tại Trung Quốc. Điều đó đẩy nhanh quá trình rút vốn đầu tư hiện có vào các nhà máy pin khi các nhà sản xuất xe điện chủ yếu ở châu Âu đang vật lộn với tình trạng doanh số bán hàng chậm lại.
Nhà phân tích Evan Hartley của Benchmark cho biết: "Rất nhiều trường hợp kinh doanh kém hiệu quả đã diễn ra tại các cơ sở của Trung Quốc, nơi giá thấp, kết hợp với những khó khăn về năng suất, có nghĩa là các công ty đã từ bỏ các kế hoạch". Ông ước tính rằng những lần thua lỗ này sẽ làm giảm 3% công suất nhà máy pin lớn của Trung Quốc vào năm 2030.
Sự xáo trộn trong ngành công nghiệp pin đông đúc của Trung Quốc diễn ra khi doanh số bán xe điện đã giảm ở một số nơi trên thế giới. Sau khi tăng trưởng hai chữ số, tốc độ tăng trưởng ở châu Âu và Bắc Mỹ dự kiến sẽ giảm xuống còn 6 và 7%, theo Rho Motion, một công ty tư vấn chuỗi cung ứng xe điện.
Ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc cũng đang chuẩn bị cho một sự hợp lý hóa tương tự, sau khi phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ bùng nổ đầu tư trong thập kỷ qua.
Các tổ chức trong ngành ước tính rằng có khoảng 50 tập đoàn sản xuất pin xe điện Trung Quốc đang sản xuất tại thị trường ô tô lớn nhất thế giới, dẫn đến một cuộc chơi sinh tồn sẽ trở nên khốc liệt hơn khi họ phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt về công nghệ và các quy định chặt chẽ hơn của chính phủ nước này.
Thị trường Trung Quốc bị chia rẽ mạnh mẽ giữa những công ty lớn hơn như CATL và BYD, những công ty thống trị thị trường pin xe điện toàn cầu, và một loạt các công ty nhỏ hơn phải cạnh tranh với ít sức mạnh tài chính và khả năng cạnh tranh về chi phí hơn.
Kevin Shang, một nhà phân tích chính tại công ty dữ liệu và phân tích Wood Mackenzie cho biết: "Ngành công nghiệp Trung Quốc đã bước vào một vòng cạnh tranh mới được thúc đẩy bởi sự đổi mới công nghệ và nâng cấp năng lực. Về cơ bản, những công ty không theo kịp xu hướng sẽ dần bị loại khỏi thị trường".
Bắc Kinh cũng đã ban hành các quy định mới để giải quyết tình trạng dư thừa công suất, buộc một số nhà sản xuất pin địa phương phải tạm dừng các dự án gần đây tại Trung Quốc và các thị trường nước ngoài.
Vào tháng 6, Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc đã hoàn thiện các hướng dẫn sửa đổi cho ngành công nghiệp pin lithium-ion của nước này, trong đó đặt ra các tiêu chuẩn cao hơn về cường độ năng lượng, mật độ công suất, tuổi thọ chu kỳ và các thông số kỹ thuật khác của pin. Bộ này cho biết các quy định này sẽ giúp các công ty cắt giảm các dự án sản xuất "chỉ nhằm mục đích mở rộng công suất".
"Điều này cho thấy chính phủ nhận thức được mức sử dụng thấp trên toàn bộ chuỗi cung ứng", các nhà phân tích của Citi nhận định. "Chúng tôi tin rằng quy định này sẽ có lợi cho những tên tuổi hàng đầu trong từng phân ngành liên quan đến pin, vì nó cố gắng loại bỏ dần công suất nhàn rỗi và tăng cường rào cản gia nhập bằng các tiêu chuẩn kỹ thuật".
Do đó, những công ty mới tham gia đã phải vật lộn mạnh mẽ. Vào tháng 4, Nanfang Black Sesame Group, nhà sản xuất thực phẩm xay nhuyễn lớn nhất Trung Quốc, đã nói với các nhà đầu tư rằng họ đã tạm dừng dự án pin trị giá 3,5 tỷ USD đã lên kế hoạch ở tỉnh Giang Tây, miền đông, với lý do "có những thay đổi sâu sắc" trong bối cảnh thị trường năng lượng mới. Năm ngoái, tập đoàn này mới công bố chuyển hướng sang lưu trữ năng lượng.
"Công ty sẽ không hành động quá vội vàng và chờ đợi cơ hội tốt nhất để thực hiện dự án để tránh chi phí đầu tư cao hơn và các khoản lỗ liên quan", công ty cho biết trong hồ sơ nộp lên sàn giao dịch chứng khoán.
Vào tháng 4, hơn 20 công ty Trung Quốc đã tiết lộ kế hoạch xây dựng các cơ sở sản xuất pin mới, dự kiến tổng công suất hàng năm là 152 gigawatt-giờ, giảm 55% so với một năm trước, theo dữ liệu do China Energy Storage Alliance thu thập được.
Các nhà sản xuất pin nhỏ hơn của Trung Quốc cũng buộc phải xem xét lại các kế hoạch mở rộng ra nước ngoài từng rất quyết liệt của họ.
SVolt Energy Technology, được tách ra từ nhà sản xuất ô tô Great Wall Motor và là nhà sản xuất pin lớn thứ bảy tại Trung Quốc, đã từ bỏ kế hoạch xây dựng một nhà máy pin ở miền đông nước Đức vào tháng 5, với lý do không chắc chắn về quy hoạch, thuế quan và trợ cấp, cũng như mất đi một khách hàng hàng đầu.
Chủ tịch SVolt Yang Hongxin đã cảnh báo rằng ít hơn 40 nhà sản xuất pin có thể tồn tại qua làn sóng hợp nhất vào cuối năm nay. "Trước đây, các nhà sản xuất pin cấp 2 và cấp 3 đã tham gia vào các cuộc cạnh tranh về giá để giành thêm thị phần. Hiện tại, ngay cả những công ty lớn nhất cũng đang hạ giá", ông Yang cho biết tại một sự kiện mới nhất.
Các công ty từ nhà sản xuất pin và khai thác lithium đến nhà sản xuất catốt và anode đã phải chịu mức lợi nhuận giảm do giá pin giảm, do mở rộng quá mức để đáp ứng nhu cầu tăng đột biến trong giai đoạn 2021-2022.
Tổng doanh thu và lợi nhuận ròng tại 107 công ty niêm yết tại Trung Quốc trong chuỗi cung ứng pin lithium đạt 293 tỷ Nhân dân tệ (40 tỷ USD) và 17 tỷ Nhân dân tệ trong quý đầu tiên, giảm lần lượt 18% và 50% so với cùng kỳ năm trước.
Tuy nhiên, các nhà sản xuất pin hàng đầu dự kiến sẽ nổi lên mạnh mẽ hơn nữa và tăng đầu tư khi các công ty nhỏ hơn buộc phải sáp nhập hoặc phá sản.
Tháng trước, Amplify Cell Technologies, một liên doanh giữa nhà sản xuất pin lớn thứ tư của Trung Quốc Eve Energy, nhà sản xuất động cơ có trụ sở tại Indiana Cummins và hai nhà sản xuất xe tải, Daimler và Paccar, đã bắt đầu xây dựng một nhà máy pin mới tại Mississippi.
Eve Energy cũng đã công bố khoản đầu tư 3,3 tỷ nhân dân tệ vào một nhà máy mới tại Malaysia để sản xuất pin lưu trữ năng lượng và pin tiêu dùng, trong khi nhà sản xuất pin lớn thứ năm của Trung Quốc Gotion High Tech có kế hoạch đầu tư 1,3 tỷ USD để xây dựng nhà máy sản xuất pin EV đầu tiên tại Morocco. Sunwoda, nhà sản xuất pin lớn thứ sáu của Trung Quốc, đặt mục tiêu đầu tư tới 2 tỷ nhân dân tệ để xây dựng một nhà máy pin mới tại Việt Nam.
Nhưng Shang tại Wood Mackenzie cảnh báo rằng các nhà sản xuất pin của Trung Quốc, ngay cả những công ty lớn hơn, có khả năng phải đối mặt với những thách thức trong tham vọng ra nước ngoài của họ khi họ phải đối mặt với một môi trường pháp lý khác cũng như sự bất ổn về địa chính trị.
"Các công ty Trung Quốc muốn ra nước ngoài nhưng họ đang trở nên thực tế hơn", Shang cho hay. “Thành công của họ ở Trung Quốc không đơn giản chỉ là coppy và paste nên phức tạp hơn thế nhiều”.