Thu phí vào nội đô
Theo Bloomberg, Những con đường kẹt cứng đã trở thành mối đe dọa ngày càng tăng về kinh tế, sức khỏe và môi trường đối với xã hội toàn cầu. Hàng năm đó là nguyên nhân gián tiếp gây ra hàng triệu ca tử vong sớm và gây thiệt hại ước tính khoảng 87 tỷ USD.
Tính phí tài xế đi vào khu vực đông đúc đã được sử dụng ở Singapore, London, Milan và Stockholm. New York là thành phố mới nhất tham gia phong trào này với kế hoạch tính phí một số người lái xe ô tô lên tới 23 USD để vào khu thương mại trung tâm của Manhattan.
Trả tiền để lái xe vào các trung tâm đô thị trong giờ cao điểm, hoặc trong trường hợp của London từ 7 giờ sáng đến 6 giờ tối, là một khoản chi đối với nhiều người đi làm, khiến họ phải tìm kiếm các phương án thay thế bền vững hơn như phương tiện công cộng, đi chung xe hoặc đi xe đạp. London tính phí 15 bảng Anh (18 USD) một ngày.
Đổi lại, những lợi ích của các thành phố có thể có được là các chuyến đi xe buýt nhanh hơn, một môi trường thân thiện hơn cho xe đạp và người đi bộ, ít tai nạn đường bộ hơn và ít ô nhiễm hơn.
Kết quả là tắc nghẽn giảm 30% và ô nhiễm giảm gần 1/4 sau khi London bắt đầu thu phí. Hay hệ thống của Stockholm, ra mắt 4 năm sau London vào năm 2007, đã cắt giảm 20% lưu lượng tham gia giao thông đến và đi, đồng thời giảm tới 50% sự chậm trễ của giao thông.
Thu phí tắc đường dường như không khuyến khích một số cá nhân lái xe vào trung tâm thành phố nhưng ít ảnh hưởng hơn đến các doanh nghiệp có đủ khả năng chi trả. Tình trạng ùn tắc ở London đã trở lại mức tính phí trước, một phần là kết quả của việc các phương tiện thương mại hoàn thành các đơn đặt hàng mua sắm trực tuyến và sự gia tăng nhu cầu đối với các dịch vụ gọi xe như Uber Technologies Inc.
Tiền thu phí đi đâu?
Ở London, các cụm camera đọc biển đăng ký trên các phương tiện đi vào khu vực thu phí và hệ thống kiểm tra xem chủ nhân của chúng đã trả phí chưa. Người lái xe có thể tự động thanh toán, cho phép hệ thống ghi lại số ngày họ đã đi trong khu vực và tự động ghi nợ vào tài khoản ngân hàng của họ.
Trong khi đó, ở Stockholm, các tài xế được cấp thẻ điện tử để lắp vào ô tô của họ, thẻ này sẽ kích hoạt thanh toán tự động khi tài xế đi qua các điểm kiểm soát của thành phố. Một số chính quyền đang tìm cách điều chỉnh giá dựa trên mức độ tắc nghẽn hoặc ô nhiễm không khí.
Doanh thu có thể được sử dụng để bù đắp khoản lỗ dự kiến hàng tỷ USD thuế nhiên liệu khi xe điện trở nên phổ biến hơn. Phí tắc đường của London được dự báo sẽ tăng 154 triệu bảng Anh (200 triệu USD) vào năm 2020, để được tái đầu tư vào giao thông ở thủ đô.
Các khoản phí ở Singapore và Stockholm đều mang lại hơn 100 triệu USD mỗi năm. Cơ quan Giao thông đô thị New York, một cơ quan nhà nước điều hành tàu điện ngầm, xe buýt và đường ray đi lại của thành phố, lại có kế hoạch nâng cấp cơ sở hạ tầng giao thông công cộng bằng cách phát hành trái phiếu theo dòng doanh thu mới.
Những ý kiến phản biện
Các cơ quan vận động hành lang như Hiệp hội Ô tô Mỹ và một số người đi làm cho rằng những người có thu nhập trung bình ở các khu vực xa xôi hẻo lánh không có phương tiện giao thông công cộng phải chịu gánh nặng.
Những người có quan điểm đối lập với chính sách thu phí tắc đường chỉ ra rằng London vẫn có một số lưu lượng truy cập tồi tệ nhất thế giới và việc theo dõi vị trí khiến người tiêu dùng gặp rủi ro về quyền riêng tư và dữ liệu.
Các nhà phê bình cũng lưu ý rằng đó là một giải pháp không công bằng, vì giá cả như nhau cho tất cả mọi người bất kể phương tiện nào.
Tuy nhiên cũng có cách tiếp cận khác đó là mô hình ở Paris, theo đó các hạn chế giúp loại bỏ các phương tiện gây ô nhiễm nhất. Thủ đô của Pháp đã cấm ô tô được sản xuất theo tiêu chuẩn khí thải trước năm 1997 vào năm 2016, sau đó ba năm mở rộng lệnh cấm đối với những loại xe từ trước năm 2006. Các hạn chế đối với ô tô sản xuất trước năm 2009 bắt đầu từ năm 2021.
Tương lai của thu phí tắc đường
Những người sống ở thành phố sẽ có lợi nhất. Ô nhiễm gây ra đủ loại chi phí và bất kỳ chính sách nào giảm thiểu ô nhiễm sẽ mang lại một số lợi ích kinh tế, từ giảm số ngày ốm đau đến chất lượng cuộc sống tốt hơn.
Các nhà phân tích hệ thống tại Ngân hàng Thế giới quan sát thấy rằng con người kể từ thời đồ đá mới có xu hướng dành khoảng một giờ mỗi ngày cho việc đi lại. Trong khi các công nghệ như ô tô và máy bay đã mở rộng tốc độ và phạm vi di chuyển, mọi người vẫn thích giới hạn quãng đường đi làm của mình. Đó là chìa khóa cho những người đề xuất thu phí tắc đường muốn biến nó thành một phần của cái gọi là hệ thống vận tải đa phương thức kết hợp giữa đường sắt, đường bộ và đường hàng không thành một mạng lưới liền mạch.