Xã hội “ít xe hơi”
Người lái xe chờ tại một giao lộ trên đường Orchard ở Singapore.
Trong hai năm, Lee Jun Hao, 28 tuổi, một công chức bình thường ở Singapore, đã kiên nhẫn theo dõi giá giấy phép mua ô tô. Anh thừa nhận rằng việc sở hữu một chiếc xe ở một thành phố có nhiều kết nối như vậy là một điều “xa xỉ”, nhưng nó sẽ giúp anh ấy tiết kiệm thời gian đi lại và phù hợp hơn để đưa gia đình đi khắp nơi.
Nhưng giấc mơ sở hữu xe của Lee đã tan thành mây khói khi số tiền vượt quá 100.000 đô la Singapore (75.000 USD) cho một chiếc ô tô nhỏ, thậm chí chưa tính đến chi phí mua một chiếc xe.
Đối với tầng lớp trung lưu đang phát triển của Singapore, đây lại là một nguyên nhân khiến họ vỡ mộng vì ngày càng khó để đạt được.
“Tôi đã tìm kiếm một chiếc ô tô phù hợp, tuy nhiên lạm phát ngày càng cao và chi phí sinh hoạt đặc biệt là giá ô tô cũng ngày càng cao”, Lee nói.
Tại Singapore, mọi người lái xe hoặc đại lý muốn sở hữu một chiếc xe đều phải đấu giá để được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu (COE), một hệ thống được giới thiệu vào năm 1990 để hạn chế số lượng xe lưu thông trên đường. Mỗi COE được phân loại dựa trên loại xe và có giá trị trong 10 năm.
Cơ quan giao thông vận tải kiểm soát số lượng COE có sẵn, công bố hạn ngạch hàng quý. Giấy phép hiện có giá cao hơn gấp ba lần so với giá vào tháng 3 năm 2020, khi khoảng 31.000 đô la Singapore là đủ để đảm bảo COE cho ô tô nhỏ. Tại cuộc đấu thầu giá đây nhất vào tháng 5, COE cho một bộ ô tô lớn đã thu về gần 120.000 đô la Singapore.
Xe qua cầu Benjamin Sheares ở Singapore. Chính phủ đã thúc đẩy một xã hội “ít xe hơi”, khuyến khích sử dụng phương tiện giao thông công cộng và xe đạp. Ảnh: Reuters
Mặc dù nhiều người đã chấp nhận rằng giá ô tô cắt cổ là chuyện bình thường ở một thành phố nơi các nhà quy hoạch đô thị tự hào về việc giữ cho giao thông có thể quản lý được, nhưng những người Singapore đã nói rằng giá COE tăng cao đã khiến việc sở hữu ô tô là “không thể đối với tầng lớp trung lưu".
“Chiếc xe tôi sở hữu lần trước là một chiếc Mercedes, nhưng gần đây khi tôi đi tìm một chiếc xe mới, tôi nhận ra rằng với cùng một ngân sách, tôi chỉ có thể mua được một chiếc Toyota Corolla” mẫu xe ra mắt cách đây 8 năm, Dylan Tan, một khách hàng cho biết.
Mức giá cao hơn giới hạn cho phiên bản 2023 của chiếc sedan 5 chỗ khiến Tan choáng váng. “Ai sẽ chi 200.000 đô la Singapore (150.000 USD) cho một chiếc Toyota Corolla?” Tan đặt dấu hỏi.
Năm ngoái, Singapore được ngân hàng tư nhân Thụy Sĩ Julius Baer vinh danh là nơi đắt nhất thế giới để sở hữu một chiếc ô tô, trong một nghiên cứu so sánh nó với 24 thành phố khác trên toàn cầu.
Chính phủ Singapore đã thúc đẩy một xã hội “ít xe hơi”, khuyến khích sử dụng phương tiện giao thông công cộng và xe đạp, cùng nhiều biện pháp khác.
Tranh cãi về giá COE
Một người phụ nữ đi qua cây cầu phía trên các phương tiện di chuyển dọc theo đường cao tốc Pan Island Expressway ở Singapore. Ảnh:Bloomberg.
Tại Quốc hội Singapore tuần qua, một cuộc tranh luận gay gắt về giá COE tăng vọt đã diễn ra, với hàng loạt câu hỏi và đề xuất được các nhà lập pháp đưa ra về cách cải thiện hệ thống đấu giá hiện tại để lấy giấy chứng nhận.
Phát biểu trước Quốc hội, Bộ trưởng Giao thông vận tải S Iswaran cho biết chính sách tăng trưởng bằng 0 đối với ô tô và tăng thu nhập hộ gia đình có nghĩa là phí bảo hiểm có thể sẽ tiếp tục tăng.
Ông nói: “Về cơ bản, giá COE phản ánh nhu cầu đối với nguồn cung COE hạn chế. Điều này càng được nhấn mạnh hoặc trầm trọng hơn bởi thực tế là chúng ta hiện đang ở mức thấp nhất trong chu kỳ 10 năm của nguồn cung COE. Nhu cầu ở tất cả các danh mục vẫn ổn định, đặc biệt là khi nền kinh tế phục hồi sau Covid”.
Trả lời các câu hỏi về tác động của người mua nước ngoài, ông cho biết tỷ lệ COE được cấp bởi người nước ngoài “vẫn còn thấp”, với chưa đến 3% giấy phép được cấp cho người không phải là người Singapore từ tháng 7 năm 2020 đến tháng 12 năm ngoái.
Khi áp lực chi phí tiếp tục gia tăng, một số người Singapore đã bắt đầu chỉ trích những người giàu có là nguyên nhân khiến phí bảo hiểm xe hơi tăng cao, đổ thêm dầu vào cuộc tranh luận về bất bình đẳng. Một số thậm chí còn kêu gọi giới hạn số lượng ô tô mà mỗi hộ gia đình có thể sở hữu, hoặc “chính sách mỗi hộ gia đình”.
“Giá COE gây chia rẽ, và vấn đề cơ bản là giống như tài sản, tuyển sinh vào các trường học và đại học ưu tú, việc làm luôn có mối quan tâm về cách phân bổ nguồn lực rất khan hiếm một cách công bằng và hiệu quả”, Walter Theseira, một nhà kinh tế giao thông cho biết.
“Thật khó để tránh khỏi lo ngại rằng quá trình phân bổ sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng”, ông Walter Theseira nói, đồng thời trích dẫn ví dụ về việc mua bất động sản đắt tiền gần một trường học ưu tú để cải thiện tỷ lệ nhập học của một đứa trẻ.
Tuy nhiên, các phương pháp phân bổ khác có tính đến hoàn cảnh của người mua chẳng hạn như hệ thống ưu tiên các gia đình có con nhỏ có thể kém hiệu quả hơn, Theseira nói.
Các nhà chức trách đã không nghỉ ngơi trên chiến thắng của họ, với những điều chỉnh được thực hiện đối với hệ thống trong năm qua để giảm bớt sự biến động của nguồn cung. Nhà phân tích vận tải Terence Fan cho biết họ đã cố gắng cải thiện “các tính toán vận hành” của mình để ngăn chặn việc phí bảo hiểm COE bị ảnh hưởng bởi “những phản ứng tức thời”.
“Ví dụ, nếu một đại lý ô tô không thể đặt giá thầu cho bất kỳ COE nào trong vòng trước, đại lý đó có thể muốn đặt một mức giá rất cao cho lựa chọn tiếp theo theo bản năng. Tôi nghĩ rằng Cơ quan Giao thông vận tải đường bộ, cơ quan đặt ra các quy tắc về giấy phép đã cố gắng giải quyết những biến động trong hoạt động”, ông nói.
Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng phí bảo hiểm COE khó có thể sớm giảm xuống dưới 100.000 đô la Singapore, do sự tăng trưởng nhu cầu do dân số ngày càng tăng, số lượng công ty vận chuyển và hậu cần cũng như số lượng khách du lịch tăng lên.
Johnny Yeo, phó chủ tịch Hiệp hội các nhà kinh doanh phương tiện giao thông Singapore với hơn 370 thành viên, cho biết giá khó có thể thay đổi nhiều trong thời gian dài, bất chấp những động thái gần đây nhằm giảm biến động nguồn cung thông qua việc phân phối lại 6.000 COE 5 năm không thể gia hạn và việc đưa ra các hủy đăng ký.
Mọi người đi bộ qua một nhà ga trong hệ thống tàu điện ngầm của Singapore, được gọi là MRT, vào đầu năm 2023. Các nhà quan sát cho biết ô tô không phải là thứ cần thiết ở thành phố do chất lượng giao thông công cộng cao. Ảnh: EPA-EFE.
“Suy cho cùng, đó vẫn là vấn đề cung cầu. Cách chúng tôi thay đổi một số chính sách sẽ đồng nghĩa với việc cải tổ thị trường trong vài tháng trước khi nó trở lại bình thường. COE sẽ giữ nguyên ít nhất khoảng 100.000 đô la Singapore”, Yeo nói.
Angela Poh, giám đốc doanh thu của Motorist Singapore, một nền tảng ô tô trực tuyến để mua và bán mới, cho biết một số đại lý ô tô có thể thấy hoạt động kinh doanh của họ bị ảnh hưởng do chi phí cao của một chiếc ô tô mới và giấy phép COE cho nó có khả năng khiến nhiều người mua bỏ đi.
Nhưng không giống như nhà ở, điều mà nhiều người Singapore coi là vấn đề cơm áo gạo tiền, giá xe hơi khó có thể gây ra nhiều phản đối kịch liệt.
Felix Tan, nhà phân tích chính trị và giảng viên tại Đại học Công nghệ Nanyang của Singapore, cho hay quyền sở hữu ô tô không được coi là “điều cần thiết” đối với nhiều người do hệ thống giao thông công cộng mạnh mẽ của thành phố cho phép người dân di chuyển dễ dàng.
Ông nói: “Quyền sở hữu xe hơi không phải là thứ mà người ta có thể nghĩ đến khi đầu tư vào trong dài hạn, đồng thời cho thấy rằng quyền sở hữu nhà là động lực kinh tế chính của hầu hết mọi người”.
Tuy nhiên, đối với những người cần một phương tiện giao thông cá nhân, có những lựa chọn thay thế rẻ hơn. Zack Khoo, một sinh viên bán thời gian 38 tuổi, cho biết anh đang cân nhắc mua một chiếc xe máy.
“Nếu ô tô tiếp tục đắt hơn, có lẽ tôi sẽ chỉ đi xe máy. Nhưng trong trường hợp tôi kết hôn và có một gia đình, tôi sẽ muốn có một chiếc ô tô thay thế”, Zack Khoo chia sẻ.