“Ngay lúc chúng ta đang nói chuyện, các nhà máy lớn đang được xây dựng xuyên biên giới ở Mexico. Chúng được Trung Quốc xây dựng để sản xuất ô tô và bán vào đất nước chúng ta mà không phải trả thuế hay bất cứ thứ gì”, ông Donald Trump nhấn mạnh trước đám đông.
“Chúng tôi sẽ khôi phục hoạt động sản xuất ô tô và sẽ nhanh chóng khôi phục nó. Họ đang xây dựng một số nhà máy ô tô lớn nhất ở bất kỳ đâu trên thế giới”, đồng thời kêu gọi xây dựng các nhà máy ở Mỹ và kêu gọi người Mỹ “điều hành những nhà máy đó. Nếu họ không đồng ý, chúng tôi sẽ áp mức thuế khoảng 100 đến 200% đối với mỗi chiếc ô tô và chúng sẽ không thể bán được ở Mỹ”.
Bình luận của cựu Tổng thống được đưa ra chỉ 4 tháng trước cuộc tổng tuyển cử Mỹ, với kỳ vọng rằng các ứng cử viên của cả hai đảng sẽ có lập trường cứng rắn hơn đối với Trung Quốc.
Ông Trump là Tổng thống Mỹ từ năm 2017 đến năm 2021, bị ông Biden đánh bại trong cuộc tái tranh cử năm 2020. Cuộc đua năm nay khiến hai đối thủ một lần nữa đối đầu nhau, mặc dù ngày càng có sự chia rẽ trong Đảng Dân chủ về việc liệu đương kim Tổng thống Joe Biden có phải là ứng cử viên của đảng hay không.
Cựu Tổng thống Trump đã có đường lối cứng rắn chống lại Trung Quốc trên mặt trận kinh tế trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình.
Hành động của ông thể hiện sự thay đổi cơ bản so với hàng thập kỷ hội nhập song phương chặt chẽ vốn đã gia tăng khi Bắc Kinh gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới vào năm 2001, một động thái giúp đưa Trung Quốc trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Cuộc chiến thương mại mà ông Trump phát động chống lại Bắc Kinh vào tháng 7 năm 2018, dưới hình thức tăng thuế lên tới 25% đối với hàng nhập khẩu trị giá hơn 500 tỷ USD từ Trung Quốc, vẫn tồn tại trong suốt nhiệm kỳ của ông Biden.
Khi lạm phát của Mỹ tăng tốc vào năm 2022 – theo các nhà kinh tế, là hậu quả của đại dịch – nó đã trở thành chủ đề bàn tán của các đảng viên Đảng Cộng hòa cáo buộc Tổng thống Biden đã gây ra vấn đề.
Tổng thống chống lại áp lực từ cộng đồng doanh nghiệp Mỹ về việc dỡ bỏ thuế quan, thậm chí còn tăng thêm thuế vào tháng 5, khi ông cáo buộc Bắc Kinh tiếp tục các hoạt động thương mại không công bằng đã khiến ông Trump bắt đầu cuộc chiến thương mại.
Trong khi đó, các nhà kinh tế đã đặt câu hỏi về tính hiệu quả của cuộc chiến thương mại, lưu ý mức độ nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc được chuyển hướng qua Việt Nam và các nước khác. Thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc chỉ giảm nhẹ từ 300 tỷ USD xuống còn 279 tỷ USD trong giai đoạn 2019-2023.
Tax Foundation, một tổ chức tư vấn độc lập ở Washington, tháng trước ước tính rằng các mức thuế do ông Trump và Biden đưa ra “sẽ làm giảm GDP dài hạn 0,2% và tạo ra 142.000 việc làm tương đương toàn thời gian”.
Tổ chức này ước tính rằng các nhà nhập khẩu Mỹ đã phải trả tổng cộng 79 tỷ USD do các khoản thuế trừng phạt.
Ông Trump đã tuyên bố sẽ tăng thuế đối với tất cả hàng nhập khẩu nếu đắc cử, nhưng chưa nhất quán về những gì ông sẽ làm đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.
Cựu Tổng thống Trump và Tổng thống Mỹ Joe Biden trong cuộc tranh luận tại trường quay CNN ở Atlanta, Georgia, ngày 27/6. Ảnh: AFP.
Cựu Tổng thống trước đó tuyên bố sẽ áp thuế 60% đối với hàng hóa Trung Quốc, nhưng đã không lặp lại cam kết này trong cuộc tranh luận với ông Biden vào tháng trước.
Ông đã giảm tỷ lệ phần trăm trong một cuộc phỏng vấn gần đây với Bloomberg, trong khi ông vẫn chưa rút lại cam kết áp thuế 10% đối với tất cả hàng nhập khẩu vào Mỹ.
Hôm thứ Năm, ông Trump cho biết Mỹ đã có “nền kinh tế vĩ đại nhất” khi ông còn đương nhiệm và rằng Washington đang “đánh bại mọi quốc gia, kể cả Trung Quốc, bằng những bước nhảy vọt”.
Lời đe dọa của ông Trumph về thuế với ngành ô tô theo sau động thái trước đó của chính quyền ông Biden nhằm tăng gấp bốn lần thuế đối với xe điện do Trung Quốc sản xuất vào tháng 5, ngay cả khi Trung Quốc chỉ chiếm khoảng 2% lượng xe điện nhập khẩu vào Mỹ.
Các nhà sản xuất ô tô quốc tế cũng đủ điều kiện nếu họ mở cửa hàng ở Bắc Mỹ. Volkswagen, Mercedes-Benz và BMW của Đức, Toyota và Honda của Nhật Bản là một trong những công ty đã công bố kế hoạch đầu tư vào sản xuất pin và xe điện ở Bắc Mỹ trong vòng vài tháng kể từ khi ông Biden có chữ ký.
Mặc dù luật này đã cố gắng tăng cường sản xuất xe điện và pin nhưng tốc độ tăng trưởng về nhu cầu ô tô điện lại không theo kịp. Ông Trump đang tận dụng điều đó, cùng với việc không cung cấp được cú hích cần thiết cho cơ sở hạ tầng sạc của Mỹ, trong nỗ lực vô hiệu hóa bất kỳ lợi ích chính trị nào mà ông Biden có thể thu được từ một đạo luật mang tính bước ngoặt về khí hậu.
Thực tế, ông Trump đã mắc nhiều sai lầm trong quá trình thực hiện cuộc tấn công này. Ông nói “bạn không thể có 100% ô tô chạy bằng điện”, ám chỉ rằng chính quyền ông Biden đã đặt mục tiêu loại bỏ dần ô tô động cơ đốt trong (chưa có). Ông đã cường điệu hóa việc Mỹ sẽ tốn bao nhiêu để sản xuất đủ bộ sạc xe điện, cũng như tỷ trọng doanh số bán xe cần chạy bằng điện vào năm 2032 để đáp ứng các tiêu chuẩn khí thải mà Cơ quan Bảo vệ Môi trường đã thắt chặt dưới thời ông Biden.
Ông Trump đã nói với các đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện vào tháng trước rằng ông sẽ đảo ngược hoàn toàn các chính sách xe điện của ông Biden.