Việc đưa ô tô giá rẻ của Trung Quốc, vốn rất rẻ vì chúng được hỗ trợ bởi quyền lực và nguồn tài trợ của chính phủ Trung Quốc, vào thị trường Mỹ có thể sẽ trở thành một sự kiện cấp độ "tuyệt chủng" đối với ngành ô tô Mỹ.
Nhóm vận động lập luận rằng Mỹ nên nỗ lực ngăn chặn ô tô và phụ tùng do các công ty có trụ sở tại Trung Quốc sản xuất tại Mexico được hưởng lợi từ Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ.
Báo cáo cho biết: “Cánh cửa hậu thương mại còn mở đối với ô tô nhập khẩu từ Trung Quốc nên bị đóng lại trước khi nó khiến các nhà máy phải đóng cửa hàng loạt và mất việc làm ở Mỹ”.
Báo cáo lưu ý rằng xe và phụ tùng được sản xuất tại Mexico có thể đủ điều kiện được hưởng ưu đãi theo hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada cũng như đủ điều kiện nhận khoản tín dụng thuế xe điện (EV) trị giá 7.500 USD.
Trước thông tin này, Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington đáp lại rằng xuất khẩu ô tô của Trung Quốc "phản ánh sự phát triển chất lượng cao và sự đổi mới mạnh mẽ của ngành sản xuất Trung Quốc. Sự phát triển nhảy vọt của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc đã cung cấp cho thế giới những sản phẩm có chất lượng cao, tiết kiệm chi phí”.
Vấn đề đã nhận được sự quan tâm mới sau khi có tin tức cho biết BYD của Trung Quốc có kế hoạch thành lập một nhà máy xe điện ở Mexico. BYD, được biết đến với các mẫu xe rẻ hơn và dòng sản phẩm đa dạng hơn, gần đây đã vượt qua đối thủ lớn nhất của mình, Tesla, mở ra một bước tiến mới, để trở thành nhà sản xuất xe điện hàng đầu thế giới xét theo doanh số bán hàng.
Cách đây gần một năm, Tesla đã công bố kế hoạch xây dựng một nhà máy ở bang Nuevo Leon, phía bắc Mexico. Vào tháng 10, Mexico cho biết một nhà cung cấp Trung Quốc và một công ty công nghệ Trung Quốc sẽ đầu tư gần một tỷ USD vào bang này.
Một nhóm các nhà lập pháp lưỡng đảng của Mỹ cũng đã kêu gọi chính quyền Tổng thống Biden tăng thuế đối với các phương tiện do Trung Quốc sản xuất và điều tra các cách để ngăn chặn các công ty Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ từ Mexico.
Một nhóm các nhà lập pháp kêu gọi Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai tăng mức thuế 27,5% đối với xe Trung Quốc và cho biết văn phòng của bà "cũng phải chuẩn bị để giải quyết làn sóng xe Trung Quốc sắp tới sẽ được xuất khẩu từ các đối tác thương mại khác, chẳng hạn như Mexico, khi các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc tìm cách thiết lập các hoạt động chiến lược bên ngoài quốc gia tỷ dân này".
Giám đốc điều hành của Liên minh Đổi mới ngành Ô tô John Bozzella đã nói rằng các quy định về môi trường được đề xuất của Mỹ có thể giúp Trung Quốc có được "chỗ đứng vững chắc hơn trong chuỗi cung ứng pin xe điện của Mỹ và cuối cùng là thị trường ô tô của chúng ta".
Kho bạc Mỹ hiện đã ban hành hướng dẫn vào tháng 12/2023 về khoản tín dụng thuế xe điện trị giá 7.500 USD nhằm mục đích loại bỏ chuỗi cung ứng xe điện của Mỹ khỏi Trung Quốc.
Hiện tại ở Mỹ, xe điện sản xuất tại Trung Quốc phải chịu mức thuế 25%, cao hơn mức thuế 2,5% đối với ô tô nhập khẩu khác. Điều đó đã ngăn cản họ thực hiện những bước đột phá đáng kể. Nhưng việc sản xuất ở Mexico có thể thay đổi bài toán xâm nhập thị trường Mỹ.
Tất nhiên, các công ty Mỹ và châu Âu từ lâu đã sản xuất ô tô và phụ tùng ở Mexico để xuất khẩu sang Mỹ và Canada, tận dụng chi phí lao động thấp hơn và Hiệp định thương mại tự do. Theo thỏa thuận, các nhà sản xuất ô tô có thể nhập khẩu ô tô vào Mỹ miễn thuế, miễn là 3/4 bộ phận của mỗi chiếc xe được sản xuất ở Bắc Mỹ.
Mexico không phải là quốc gia duy nhất có Hiệp định thương mại tự do với Mỹ mà các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc muốn tận dụng. Một nước khác là Hàn Quốc, nơi Polestar – một thương hiệu xe điện hạng sang thuộc sở hữu của Geely của Trung Quốc – sẽ sản xuất chiếc SUV Polestar 4 vào năm 2025 tại một nhà máy của Renault ở Busan. Chiếc xe đó sẽ tránh được mức thuế 27,5% mà Mỹ áp dụng đối với Polestar 2 sản xuất tại Trung Quốc. Polestar trước đây thuộc sở hữu của Volvo, hiện thuộc sở hữu của Geely. Polestar cũng có kế hoạch sản xuất Polestar 3 tại nhà máy Volvo ở Nam Carolina, điều này sẽ giúp hãng tránh được thuế quan.
Đầu năm 2023, Chủ tịch điều hành Ford Motor Bill Ford Jr. đã cảnh báo rằng các nhà sản xuất ô tô Mỹ đang “chưa sẵn sàng” để cạnh tranh với các đối thủ Trung Quốc về xe điện. Ông nói với CNN vào tháng 6: “Họ đã phát triển rất nhanh và đã phát triển chúng trên quy mô lớn và hiện đang xuất khẩu. Họ không ở đây, nhưng họ sẽ đến đây, chúng tôi nghĩ vào một lúc nào đó và chúng tôi cần phải sẵn sàng, và chúng tôi đang chuẩn bị sẵn sàng.”
Các công ty ở phía bắc cũng có mối quan ngại tương tự. Flavio Volpe, chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất phụ tùng ô tô Canada, nói với tờ Globe and Mail vào tháng trước rằng ông lo ngại về các khoản đầu tư vào ngành ô tô của Mexico của các công ty Trung Quốc, dường như được thiết kế để né thuế.
Ông nói: “Tất cả các công ty Trung Quốc này đều có khả năng tiếp cận nguồn vốn giá rẻ, được hưởng lợi từ kế hoạch trung tâm và là một phần của mục tiêu địa chính trị rộng lớn hơn nhằm làm suy yếu căn cứ Bắc Mỹ. Các nhà cung cấp Canada chỉ đang cố gắng kiếm lợi nhuận và có khả năng thanh toán trong thị trường tự do”.
Michael Dunne, CEO của ZoZo Go, chủ một công ty tư vấn chuyên về ngành xe điện Trung Quốc, cho biết xe điện sản xuất tại Trung Quốc được bán ở hơn 100 quốc gia và Mỹ là thị trường duy nhất mà chúng “chưa thực sự bắt đầu một cuộc tấn công lớn”.
Với việc Mỹ đang tự bảo vệ mình khỏi cuộc tấn công dữ dội này cho đến nay, câu hỏi lớn hiện nay nhận được sự quan tâm của dư luận là điều gì sẽ xảy ra ở Mexico trong những năm tới nếu Trung Quốc mạnh tay đầu tư vào quốc gia này để đi "đường vòng" vào thị trường Mỹ.