Các nhà phân tích cho biết, chính phủ Mỹ đang tăng cường giám sát việc nhập khẩu xe có động cơ do Trung Quốc sản xuất, đặc biệt là các biến thể chạy điện, cùng châu Âu đấu tranh với Trung Quốc vì nghi ngờ vi phạm luật lao động – tất cả đều làm việc ngoài giờ để bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước.
Mối lo ngại của Washington trở nên rõ ràng vào thứ Tư tuần qua khi theo Financial Times, các cơ quan hải quan của Mỹ đã tịch thu hàng nghìn ô tô châu Âu vì có chứa một thành phần phụ của Trung Quốc.
Yan Liang, trưởng khoa kinh tế tại Đại học Willamette, Mỹ, cho biết hành động này của hải quan Mỹ bổ sung cho các khoản trợ cấp của liên bang và tiểu bang đối với xe điện (EV) được sản xuất ở Bắc Mỹ và có thể báo trước các biện pháp tiếp theo trong hướng này.
Bà nói thêm, thuế quan của Mỹ đối với ô tô nhập khẩu từ Trung Quốc vẫn ở mức “cao”, với xe điện bị đánh thuế ở mức 25%. Con số này sẽ chỉ tăng lên, cả ở Châu Âu và Mỹ, đây mới chỉ là khởi đầu.
Washington và Bắc Kinh đã tranh cãi về thương mại và công nghệ trong sáu năm qua, tăng thuế đối với nhiều loại hàng hóa.
Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo cho biết vào tháng trước rằng xe điện của Trung Quốc có thể tạo ra rủi ro vì họ thu thập thông tin về người lái xe.
Liang nói, các biện pháp của Mỹ tạo ra “một cách để ưu tiên xe điện sản xuất trong nước và khiến các công ty Mỹ gặp khó khăn hơn trong việc tìm nguồn linh kiện ở Trung Quốc hoặc sử dụng linh kiện nhập khẩu của Trung Quốc”.
Liên minh châu Âu, thị trường xuất khẩu xe điện lớn nhất của Trung Quốc, năm ngoái đã tuyên bố sẽ tiến hành một cuộc điều tra chống trợ cấp.
Alicia Garcia - Herrero, nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại ngân hàng đầu tư Natixis của Pháp, nhận định: “Điều này sẽ chỉ tăng lên, cả ở châu Âu và Mỹ. Đây mới chỉ là khởi đầu và nó sẽ ảnh hưởng đến ô tô Trung Quốc cũng như các ngành công nghệ xanh khác”.
Chen Zhiwu, giáo sư tài chính tại Đại học Hong Kong, cho rằng các quan chức Mỹ và châu Âu có lẽ đang phối hợp để chống lại việc nhập khẩu ô tô của Trung Quốc.
Ông nói: “Không thể là ngẫu nhiên khi cả EU và Mỹ hiện nay đều rất chú ý đến ô tô xuất xứ từ Trung Quốc”.
Tuy nhiên, vẫn chưa rõ cái gọi là “lao động cưỡng bức” ảnh hưởng nặng nề đến các hành động của hải quan Mỹ mà Financial Times đưa tin như thế nào, Liang nói thêm.
Bà cho biết các tuyên bố về lao động cưỡng bức thường áp dụng cho những mặt hàng ít giá trị gia tăng hơn, chẳng hạn như quần áo, vốn trải qua ít bước hơn trong quá trình chuyển đổi từ nguyên liệu thô sang thành phẩm.
Volkswagen là nhà sản xuất đã “điều tra” một nhà cung cấp phụ và chú ý đến việc “chấm dứt mối quan hệ nhà cung cấp nếu cuộc điều tra của chúng tôi xác nhận những vi phạm nghiêm trọng”.
Các nhà phân tích cho biết có thể các quan chức Mỹ và châu Âu đang nhắm mục tiêu vào Trung Quốc để bảo vệ ngành ô tô trong nước. Quan chức hàng đầu của Trung Quốc phụ trách các vấn đề châu Âu trước đây đã gọi động thái của Liên minh châu Âu nhằm điều tra các khoản trợ cấp xe điện là “chủ nghĩa bảo hộ tuyệt đối”.
Zha Daojiong, giáo sư nghiên cứu quốc tế của Đại học Bắc Kinh, bình luận: “Toàn bộ lý do đằng sau luật “lao động cưỡng bức” của Mỹ mang tính chính trị hết mức có thể".
“Thay vì làm bất cứ điều gì để góp phần tích cực vào việc cải thiện điều kiện lao động toàn cầu, nó buộc tất cả các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng phải phản ứng trước những cáo buộc hầu như không liên quan đến sản phẩm cụ thể đang được giao dịch”, Zha Daojiong nói.
Theo Harvard Business Review, xuất khẩu xe điện của Trung Quốc chiếm 35% tổng sản lượng thế giới vào năm 2022.
Bill Russo, Giám đốc điều hành của công ty tư vấn Automobileity có trụ sở tại Thượng Hải, cho biết trong một báo cáo đánh giá ngành: Sản lượng xe sử dụng năng lượng mới ở Trung Quốc đã tăng 7,5 triệu chiếc lên 8,3 triệu chiếc từ năm 2017 đến năm 2023, trong khi xuất khẩu tăng 3,8 triệu chiếc lên 4,9 triệu chiếc.
Khi Liên minh châu Âu mở cuộc điều tra về việc Trung Quốc hỗ trợ xe điện, các nhà sản xuất ô tô của khối này đã chuẩn bị tinh thần cho sự trả đũa từ siêu cường trong ngành ô tô.
Ngoài một số tuyên bố mạnh mẽ ban đầu từ Trung Quốc, cả chính phủ và các công ty như BYD Co. và SAIC Motor Corp. đều đã hợp tác kể từ khi bắt đầu cuộc điều tra trợ cấp.
Sau nhiều năm phát triển mạnh mẽ ở Trung Quốc, các nhà sản xuất ô tô địa phương đang vận chuyển số lượng xe điện ngày càng tăng sang châu Âu, sau những nỗ lực thất bại trong việc giành được khách hàng tại quê hương của Tập đoàn Volkswagen và Renault.
Trong khi thị phần của các nhà sản xuất ở châu Âu vẫn còn thấp, sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực sản xuất xe plug-in đã đưa nước này vào vị thế thách thức Nhật Bản để giành vị trí dẫn đầu toàn cầu về xuất khẩu ô tô.
Dữ liệu hải quan cho thấy những chiếc xe điện được sản xuất tại Trung Quốc, chẳng hạn như mẫu crossover nhỏ gọn Dolphin của BYD và MG 4 của SAIC thuộc sở hữu của SAIC, có giá trung bình gần gấp đôi ở châu Âu so với khu vực quê nhà của họ. Sự chênh lệch về giá bắt nguồn từ các yếu tố bao gồm chi phí lao động thấp và trợ cấp hào phóng của Trung Quốc, cũng như các chi phí bổ sung mà các công ty phải gánh chịu khi gửi ô tô ra nước ngoài, bao gồm thuế quan và chi phí vận chuyển.