Một mẫu xe điện do hãng NIO của Trung Quốc sản xuất - Ảnh: Nikkei.
Theo trang CNN Business, dữ liệu công bố tuần này cho thấy doanh số thị trường xe chạy năng lượng mới ở Trung Quốc có thể giảm trong cả năm nay. Hôm thứ Hai, Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô Trung Quốc (CAAM) cho biết doanh số xe chạy điện, xe lai (hybrid) và xe chạy bằng tấm pin năng lượng giảm 45% trong tháng 10, đánh dấu tháng giảm thứ tư liên tục.
Các hãng xe điện Trung Quốc điêu đứng
“Do không có đủ nhu cầu tại thị trường Trung Quốc, sức ép buộc các hãng xe phải nâng cấp công nghệ để đáp ứng tiêu chuẩn quốc gia, và trợ cấp cho xe chạy năng lượng mới bị cắt giảm mạnh, khả năng phục hồi sản lượng và doanh số của xe chạy năng lượng mới là rất hạn chế”, Phó tổng thư ký CAMA, ông Chen Shihua, phát biểu.
“Dựa trên xu hướng hiện nay, chúng tôi cho rằng thị trường xe chạy năng lượng mới có thể tăng trưởng âm trong năm nay”, ông Chen bi quan.
Dự báo trên cho thấy thế khó mà Chính phủ Trung Quốc đang phải đối mặt. Bắc Kinh muốn xe chạy năng lượng mới chiếm 1/5 tổng doanh số thị trường ôtô Trung Quốc vào năm 2025, đồng thời đã vạch ra mục tiêu doanh số 7 triệu xe chạy năng lượng mới mỗi năm vào thời điểm đó. Để đạt mục tiêu như vậy, Chính phủ Trung Quốc đã triển khai nhiều biện pháp trợ cấp và hỗ trợ thuế cho nhà sản xuất và người tiêu dùng mua xe chạy điện. Nhờ các biện pháp hỗ trợ này mà lĩnh vực xe chạy điện ở Trung Quốc phát triển mạnh mấy năm qua.
Nhưng trong những tháng gần đây, nhà chức trách bắt đầu cố gắng cân bằng giữa mục tiêu trên với một mục tiêu khác: giảm bớt tình trạng quá đông các công ty nhảy vào lĩnh vực chạy năng lượng mới.
Tính đến tháng 3 năm nay, có 486 nhà sản xuất xe chạy năng lượng mới đăng ký ở Trung Quốc, theo số liệu của Nền tảng Giám sát Quốc gia về xe năng lượng mới, một tổ chức theo dõi ngành này. Nhiều nhà sản xuất trong số này đã huy động hàng tỷ USD tiền vốn trong mấy năm qua, đặt ra nguy cơ bong bóng.
Mối lo này khiến Chính phủ Trung Quốc mạnh tay cắt giảm các chương trình hỗ trợ xe chạy năng lượng mới. Vào tháng 3, Bắc Kinh giảm trợ cấp cho xe chạy năng lượng mới, kèm tuyên bố muốn “thúc đẩy sự phát triển của những nhà sản xuất tốt nhất” - theo hãng thông tấn Tân Hoa Xã.
Việc giảm trợ cấp xe chạy năng lượng mới khiến đợt lao dốc doanh số ôtô nói chung ở Trung Quốc - thị trường xe lớn nhất thế giới - càng trở nên tồi tệ hơn. Doanh số thị trường ôtô nước này đã liên tục sụt giảm từ cuối năm ngoái trong bối cảnh nền kinh tế giảm tốc dưới sức ép của thương chiến Mỹ-Trung. Tháng 10 vừa qua, doanh số ôtô ở Trung Quốc giảm 4% so với cùng kỳ năm ngoái, theo CAAM.
Nhiều hãng xe năng lượng mới ở Trung Quốc hiện đang đối mặt thách thức lớn và đổ lỗi cho việc Chính phủ cắt giảm trợ cấp.
Tháng trước, BYD, một trong những hãng xe điện lớn nhất Trung Quốc, báo lợi nhuận ròng quý 3 sụt 89% so với cùng kỳ năm ngoái. BYD cho biết doanh số không đạt kỳ vọng, một phần do trợ giá giảm mạnh.
Vào tháng 9, NIO - hãng xe điện có trụ sở ở Thượng Hải và được xem là câu trả lời của Trung Quốc đối với hãng xe điện Mỹ Tesla - cũng than phiền rằng các biện pháp hỗ trợ bị cắt giảm khiến doanh số xe của hãng trong quý gần nhất tụt dốc.
“Cờ” vào tay các hãng xe ngoại?
“Mọi người hiện đang xem xe chạy điện như một dạng chính sách phúc lợi từ Chính phủ”, ông Tu Le, nhà sáng lập công ty tư vấn Sino Auto Insights, nhận xét. Theo ông Tu, số liệu mới nhất về doanh số xe chạy năng lượng mới có thể khiến Bắc Kinh cảm thấy sốc, nhưng sẽ không khiến Bắc Kinh rút lại kế hoạch dài hạn.
Chính phủ Trung Quốc cần sự tăng trưởng doanh số để đạt mục tiêu về xe chạy năng lượng mới, nhưng ông Le dự báo rằng phần lớn sự tăng trưởng đó sẽ đến từ các hãng xe quốc tế đang nhăm nhe tấn công mạnh vào thị trường này ở Trung Quốc, chứ không phải các hãng điện Trung Quốc vốn chỉ tập trung vào thị trường nội địa.
Nhiều hãng xe nước ngoài gần đây đã công bố kế hoạch đẩy mạnh sản xuất và tăng cường các mẫu xe chạy điện ở Trung Quốc, như Tesla và Volkswagen. Cả hai hãng này đều đã bắt đầu sản xuất thử nghiệm tại các nhà máy mới ở Thượng Hải, và các hãng khác được dự báo cũng sẽ đi theo hướng như vậy.
Tesla đã bắt đầu sản xuất mẫu xe Model 3 tại Thượng Hải, Trung Quốc - Ảnh: Nikkei.
Những hãng xe lâu năm này có lợi thế là thương hiệu nổi tiếng, trong khi nhiều công ty khởi nghiệp (startup) xe điện ở Trung Quốc vẫn còn là những cái tên mới trên thị trường và “cần phải có thêm nhiều biện pháp khuyến khích để người tiêu dùng mua xe của những hãng đó”, ông Le nói.
Những hãng như Volkswagen cũng được kỳ vọng sẽ có nhiều mẫu xe với giá cả phải chăng hơn so với hầu hết các startup xe điện của Trung Quốc - những nhà sản xuất có xu hướng tập trung vào xe cao cấp, ông Le nói thêm.
“Đó chính là sự khác biệt”, vị chuyên gia kết luận. “Phần lớn doanh số sẽ rơi vào tay các hãng xe nước ngoài ở những điểm giá khác nhau này”.
Ngành xe chạy năng lượng mới ở Trung Quốc có thể còn gặp nhiều thách thức hơn nữa. Chính phủ nước này đang cân nhắc cắt giảm thêm trợ cấp, hãng tin Bloomberg hôm thứ Sáu dẫn nguồn thạo tin cho biết.
“Đây thực sự là một bài kiểm tra để xác định mức độ linh hoạt của Chính phủ Trung Quốc trong những việc họ cần phải làm, hoặc những gì họ phải nương tay, để giữ đà tăng trưởng cho thị trường xe năng lượng mới”, ông Le nhận định. “Tôi cho rằng Bắc Kinh đang nhận thấy vai trò của các hãng xe nước ngoài... và điều này sẽ giúp doanh số tăng”.