Xe điện Hyundai Ioniq 5. Ảnh: Bloomberg.
Nhiều nhà sản xuất ô tô tuyên bố đã bắt đầu loại bỏ dần động cơ đốt trong. Một số cho biết đã đặt mục tiêu chuyển sang xe chạy hoàn toàn bằng điện trong vòng một thập kỷ tới. Trong khi đó, một số cam kết cung cấp nhiều xe điện (EV), xe hybrid và xe tải. Các chính phủ trên thế giới cũng hứa sẽ hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang xe ô tô điện bằng các biện pháp khuyến khích. Tất cả cho thấy, kỷ nguyên xe chạy xăng, dầu như sắp sửa kết thúc để chuyển sang một triều đại mới, triều đại ô tô điện. Dù vậy, một số hiểu nhầm mang tính huyền thoại về xe điện vẫn còn tồn tại.
Hiểu nhầm 1: Những chiếc ô tô điện thời kỳ đầu thất bại vì … phụ nữ yêu chúng
Phải thừa nhận rằng, vào thời kỳ bình minh của ô tô sản xuất hàng loạt hồi đầu thế kỷ 20, một số công ty đã sản xuất và bán ô tô điện. Từ rất sớm, ô tô điện đã phổ biến hơn ô tô chạy bằng khí đốt. Ô tô điện rất dễ vận hành - đây là một vấn đề lớn vào thời kỳ ô tô vẫn chưa được khởi động bằng khóa điện - vì vậy, tính dễ vận hành của ô tô điện đã thu hút sự chú ý của các khách hàng nữ giới, dù thiết kế bên ngoài của ô tô điện ít hấp dẫn nam giới hơn - và vì thế, nhiều người cho rằng ô tô điện thất bại vì phụ nữ yêu ô tô điện!
Không những thế, các nhà sản xuất ô tô lại tiếp thị ô tô điện chạy êm, chậm, có phạm vi hoạt động rất hoàn hảo với phụ nữ. Nhưng điều đó không giải thích được tại sao ngành công nghiệp ô tô điện lại sụp đổ ngay cả khi, phụ nữ tiếp tục tồn tại và mua ô tô.
Vấn đề là, vào thời kỳ đầu khi xe điện phổ biến, phần lớn các nước vẫn chưa có đủ điện, hạ tầng đường phố cũng ít được nâng cấp. Ô tô điện lại không được chế tạo để chạy trên những địa hình không bằng phẳng, và khi ngày càng nhiều con đường được xây dựng, phạm vi lái của ô tô điện lại là một vấn đề.
Những chiếc ô tô chạy bằng xăng ngày càng trở nên đáng tin cậy và dễ vận hành hơn; tính năng tự khởi động cũng khiến ô tô xăng an toàn hơn. Và trong khi giá ô tô điện vẫn tương đối ổn định thì chi phí ô tô xăng, dầu lại giảm mạnh. Vào giữa những năm 1910, xe chạy bằng xăng rẻ hơn, nhanh hơn và có khả năng đi lại khá nhiều nơi.
Hiểu nhầm 2: Ô tô điện có nguy cơ hỏa hoạn cao
Vào tháng 8, Chevrolet thông báo triệu hồi hơn 140.000 xe điện Bolt - các mẫu xe đời 2017 đến 2022 - để khắc phục nguy cơ hỏa hoạn tiềm ẩn do lỗi sản xuất trong pin LG. Một gara ô tô ở Đức đã cấm cửa tất cả xe điện và xe hybrid vì sợ hỏa hoạn. Một loạt vụ cháy xe Tesla và Hyundai điện cũng khiến người ta lo lắng về xe điện.
Đám cháy xe điện cũng gây nhiều khó khăn hơn cho hoạt động chữa cháy. Chúng thường cháy lâu hơn và nguy hiểm hơn với các đám cháy khác. Nhưng không có bất kỳ bằng chứng nào cho thấy xe điện điện dễ bắt lửa hơn các xe đốt nếu chúng ta so sánh các vụ hỏa hoạn dựa trên số km quãng đường đi.
Cháy xe điện có thể do lỗi sản xuất, trục trặc phần mềm hoặc sự cố nghiêm trọng làm hỏng pin. Các đám cháy thường xảy ra khi xe đang sạc hoặc đang đỗ. Hiếm khi xảy ra, nhưng ý nghĩ về việc ô tô bốc cháy trong ga ra khi bạn đang ngủ thật sự kinh hoàng. Tuy vậy, cần nhìn nhận rằng những chiếc xe hơi bị cháy trong các vụ tai nạn cũng kinh hoàng không kém, và hàng chục vụ thu hồi xe có nguyên nhân từ những chiếc xe thông thường bốc cháy khi đỗ.
Một nghiên cứu năm 2020 của Hiệp hội Phòng cháy chữa cháy Quốc gia ước tính rằng đã có 212.500 vụ cháy xe ở Mỹ vào năm 2018. Một số nguyên nhân, như hút thuốc trong khoang hành khách hoặc ma sát giữa các bộ phận bị mòn hoặc bôi trơn không đúng cách, sẽ vẫn có thể xảy ra với xe điện. Nhưng những nguyên nhân như rò rỉ nhiên liệu hoặc dầu vào ống xả nóng, thì chỉ có ở những chiếc xe động cơ đốt trong.
Hiểu nhầm 3: Xe điện là xe của những người giàu có
Ô tô điện không nhất thiết phải đắt hơn các loại xe chạy xăng tương đương. Bạn không cần phải bỏ ra tới 100.000 USD để mua một chiếc Tesla Model S mới tận hưởng được những lợi ích của việc chuyển đổi sang ô tô điện.
Chẳng hạn, chiếc crossover Kia Niro chạy bằng khí đốt có giá khởi điểm là 24.690 USD, phiên bản plug-in hybrid có giá 29.590 USD và Niro EV là 39.090 USD. Giá xe điện cao hơn chủ yếu do trong một chiếc ô tô chạy xăng hiện đại, nhiên liệu được chứa trong một thùng nhựa đúc rẻ tiền. Nhưng trong một chiếc xe điện, nhiên liệu được lưu trữ trong một bộ pin có giá hàng nghìn USD. Xe điện có xu hướng đắt hơn một chút so với những chiếc xe ga tương đương.
Tuy vậy, các quốc gia đang có chính sách hỗ trợ xe điện, vì vậy đưa chi phí sở hữu xe điện xuống thấp. Chẳng hạn tại Mỹ, chiếc Niro EV sẽ được bán ở mức 31.590 USD, thấp hơn mức trung bình của một chiếc ô tô mới.
Theo Kelley Blue Book, vào thời điểm đầu năm ngoái, giá giao dịch trung bình cho một chiếc xe mới là gần 40.000 USD. Giá khởi điểm của một số EV tuyệt vời - bao gồm Chevy Bolt, Nissan Leaf và Volkswagen ID.4 - thấp hơn mức trung bình đó. Ford F-150 Lightning năm 2022 có giá khởi điểm 39.974 USD trước khi ưu đãi thuế, rẻ hơn nhiều mẫu xe thuộc phiên bản chạy bằng xăng. Và khi xe điện phổ biến hơn, pin sẽ tiếp tục tốt hơn và rẻ hơn - có nghĩa là xe điện tốt hơn và rẻ hơn, đồng nghĩa với việc chúng trở nên phổ biến hơn.
Thêm vào đó, chi phí từ nhiên liệu đến bảo trì đối với điện thấp hơn, khiến chúng có giá cả phải chăng hơn theo thời gian.
Hiểu nhầm 4: Xe điện sắp sửa áp đảo xe chạy xăng
Nhiều nhà quan sát tin rằng chúng ta đã vượt qua “điểm G”, và doanh số bán xe điện (EV) sẽ nhanh chóng áp đảo xe chạy xăng và động cơ diesel.
Không có lý do gì để không lạc quan về triển vọng ô tô điện tăng thị phần, song việc chuyển đổi sang xe chạy hoàn toàn bằng điện sẽ mất nhiều thời gian.
Bất chấp mọi thứ, ô tô điện vẫn chưa thực sự phổ biến. Tính đến năm 2020, xe điện chỉ chiếm 1,8% tổng thị trường xe mới ở Mỹ. Thị phần dự kiến sẽ tăng lên 2,5% trong năm nay, nhưng điều đó vẫn còn một chặng đường rất dài trước khi xe điện trở nên phổ biến. Trung bình, người mua ô tô sẽ sử dụng chiếc xe họ đang có trong khoảng 12 năm rồi mới tính đến chuyện mua xe mới. Đến lúc đó, họ mới tính đến việc mua xe điện.
Hiểu nhầm 5: Xe điện cũng có hại cho môi trường không kém gì xe chạy bằng xăng
Những người hoài nghi xe điện cho rằng chúng cũng gây hại cho môi trường như xe hơi chạy xăng. Khí thải carbon dioxide không chỉ thoát ra từ ống xả, ô tô điện sẽ thải ra khí CO2 trong cả quá trình sản xuất và trong quá trình sạc pin.
Sản xuất bất kỳ sản phẩm nào cũng thường có hại cho Trái đất, chi phí môi trường khi chế tạo một thứ gì đó lớn và phức tạp như một chiếc ô tô là rất lớn. Tìm nguồn cung ứng nguyên liệu thô, sản xuất, vận chuyển, bán, bảo dưỡng - đó là một “lễ hội hủy diệt” thực sự với môi trường. Như vậy, để một chiếc EV ra thị trường sẽ phải trải qua tất cả quy trình đó. Tiếp theo, nguồn điện để sạc ô tô đến từ đâu?
Nhưng theo thời gian, một chiếc xe điện là lựa chọn tốt cho môi trường hơn khi so sánh với một chiếc xe chạy bằng xăng. Xe điện tạo ra một số bụi phanh, nhưng chúng không trực tiếp thải ra khí carbon dioxide hoặc bất kỳ thứ khó chịu nào khác trong khí thải. Trong khi một chiếc ô tô chạy bằng xăng vẫn tiếp tục gây ô nhiễm cho đến hết vòng đời của nó, thì chi phí môi trường của xe điện chỉ cao trong vài năm đầu tiên sở hữu.
Lưới điện lại có thể chuyển sang sử dụng ngày càng nhiều năng lượng tái tạo, điều này làm cho xe điện trông đẹp hơn; chủ sở hữu thậm chí có thể sạc chúng tại nhà bằng cách sử dụng các tấm pin mặt trời.
Trong khi đó, mỗi km di chuyển trong một chiếc ô tô khí đốt đồng nghĩa với việc đốt cháy nhiều nhiên liệu hơn và bơm nhiều hóa chất độc hại và carbon dioxide vào không khí. Hơn nữa, hãy xem xét tác động môi trường của ngành công nghiệp dầu mỏ. Để khai thác dầu cần đến một quá trình sử dụng nhiều tài nguyên và năng lượng, đi kèm với một danh sách dài hàng thập kỷ về chi phí cho con người và môi trường.