Công nhân vận hành dây chuyền lắp ráp ô tô tại nhà máy VinFast ở Hải Phòng hôm 14/6/2019. Ảnh: AFP / Manan Vatsyayana
Trang AsiaTimes đưa tin, Vinfast và những dòng xe ô tô made-in-Vietnam đầu tiên của Vinfast ra đời là những bước đi đầu tiên của Việt Nam trên chặng đường trở thành một trung tâm sản xuất xe hơi mới của thế giới.
“Đây là bước đầu tiên tiến vào ngành công nghiệp nặng”, bà Lê Thị Thu Thủy, Chủ tịch VinFast, nói tại một sự kiện gần đây ở Bangkok. “Chúng tôi sẽ bắt đầu với thị trường nội địa nhưng mục tiêu của chúng tôi là biến Việt Nam thành một trung tâm sản xuất ô tô”.
Theo AsiaTimes, những lời này của lãnh đạo VinFast có thể được hiểu là “tinh thần chiến đấu” với bất kỳ ai trong ngành công nghiệp ô tô Thái Lan, vốn được xem là “Detroit của Châu Á”.
Sự nhập cuộc nhanh chóng của Vinfast đang khiến giới chức Thái Lan lo ngại.
Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Thái Lan dự kiến tăng chưa đến 3,5% trong năm nay, trong khi Việt Nam dự đoán sẽ tăng thêm 6,7%. GDP bình quân trên đầu người của Thái Lan hàng năm là 7.200 USD, trong khi Việt Nam là 2.600 USD. Tuy nhiên, con số đó đang tiến gần đến 6.000 tại TP.HCM và Hà Nội.
Các nhà kinh tế thường xem mức thu nhập 3.000 USD trên đầu người mỗi năm là điểm mấu chốt cho sự bùng nổ kinh tế tiêu dùng tại các thị trường mới nổi. Việt Nam có 98 triệu người tiêu dùng tiềm năng, so với Thái Lan chỉ có 69 triệu, và nhiều người trong số đó đã già.
Công nhân trên dây chuyền lắp ráp xe hơi tại một nhà máy của Honda ở Ayuthaya, phía bắc Bangkok. Ảnh: AFP / Barshe Archambault
“Tôi nghĩ Việt Nam đang ở thời điểm bùng phát về tiêu thụ ô tô”, bà Lê Thị Thu Thủy nói. “Sở hữu xe hơi ở Việt Nam còn rất thấp, 1000 người dân mới có khoảng 20 xe. Con số này ở Thái Lan gấp mười lần. Chỉ là vấn đề thời gian trước khi ô tô cất cánh ở Việt Nam”.
Ngành công nghiệp ô tô Thái Lan có lý do để lo lắng, đặc biệt là gần đây Việt Nam đã tham gia hai hiệp định thương mại tự do lớn (FTA) mới, bao gồm cả hiệp định với Liên minh châu Âu, mà Thái Lan đã bỏ lỡ.
Ngày 30/6, Việt Nam tham gia Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA), hứa hẹn sẽ giảm thuế theo cả hai hướng, kể cả với ô tô do Việt Nam sản xuất.
Văn phòng Chiến lược và Chính sách Thương mại Thái Lan đã cảnh báo Thái Lan không phải là thành viên của FTA, vì thế các nhà cung cấp ô tô ở Thái Lan nên chuẩn bị cho tình huống nhiều nhà sản xuất ô tô nước ngoài sẽ nhắm đến Việt Nam để tận dụng các thỏa thuận FTA và chi phí lao động rẻ hơn.
Năm ngoái, xe cộ, phụ tùng xe và phụ kiện là mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Thái Lan, với số tiền lên tới 38,4 tỷ USD và trở thành ngành xuất khẩu hàng đầu của Thái Lan chiếm 15% tổng kim ngạch xuất khẩu, theo số liệu của Ngân hàng Thái Lan.
Năm 2018, Úc là thị trường lớn nhất của ô tô do Thái Lan sản xuất, với số lượng lô hàng lên tới 5,8 tỷ USD, tương đương 55% tổng kim ngạch xuất khẩu của Thái Lan sang nước này. Đối với các phụ tùng ô tô do Thái Lan sản xuất, thị trường lớn nhất là Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) gồm 10 thành viên, với lô hàng trị giá 6 tỷ USD.
Thái Lan đã ký tổng số 13 hiệp định FTA, bao gồm FTA ASEAN (AFTA) và TAFTA riêng với Úc.
Thái Lan đã xây dựng ngành công nghiệp ô tô từ giữa những năm 1990, và hiện là trung tâm sản xuất ô tô thứ 12 trên toàn thế giới, thu hút tất cả các thương hiệu lớn của Nhật Bản bao gồm Toyota và Honda, các thương hiệu ưu tú của Đức BMW và Mercedes Benz, cũng như Mỹ là Ford và Chevrolet.
Hiện có hơn 2.500 nhà cung cấp phụ tùng có trụ sở tại nước này, cung cấp cụm ô tô lớn nhất trong khu vực.
Thương hiệu ô tô Proton của Malaysia.
Tham vọng thành lập một ngành công nghiệp ô tô là bước đầu tiên để đẩy mạnh công nghiệp hóa hầu như không chỉ có ở Việt Nam hay Thái Lan. Hầu hết các nền kinh tế chính của ASEAN, trừ Singapore, đều cố gắng trở thành cơ sở sản xuất ô tô, với mức độ thành công khác nhau.
Malaysia đã chọn con đường xe hơi quốc gia với Proton, ban đầu là một liên doanh với Mitsubishi Motors nhưng bây giờ với China ED Geely làm đối tác chiến lược chính.
Sau khi từ bỏ kế hoạch xe hơi quốc gia của riêng mình, Indonesia đã xúc tiến đầu tư vào mẫu Xe Low Cost Green Car (LCGC) từ năm 2013, ra cá chính sách ưu đãi thuế. Hiện nay, xe LCGC chiếm 20% doanh số bán xe chở khách trong nước.
Titikorn Lertsirirungsun, giám đốc khu vực Đông Nam Á của LMC Ô tô, một tổ chức nghiên cứu thị trường ô tô có trụ sở chính tại Anh cho biết: “Mỗi quốc gia có chính sách riêng và họ cạnh tranh với nhau”.
Thái Lan không phát triển chiến lược xe hơi quốc gia, thay vào đó họ tập trung khuyến khích tất cả các doanh nghiệp xe hơi đến Thái Lan bằng các ưu đãi thuế cho các khoản đầu tư không chỉ trong lắp ráp mà còn trong sản xuất các phụ tùng địa phương.
Thái Lan đã có một số câu chuyện thành công lớn, chẳng hạn như phân khúc xe bán tải một tấn, chiếm 40% doanh số bán hàng trong nước và 20,5% xuất khẩu ô tô của Thái Lan vào năm ngoái. Thái Lan chỉ đứng sau Mỹ và Mexico về sản xuất xe bán tải trên toàn thế giới.
Năm 2007, chính phủ đã đưa ra các ưu đãi về thuế để thu hút đầu tư vào nền tảng xe sinh thái, một phương tiện tiêu thụ nhiên liệu thấp, đáp ứng tiêu chuẩn khí thải châu Âu.
Năm thương hiệu Nhật Bản đã đầu tư vào giai đoạn một của chương trình này và sáu thương hiệu mới bao gồm Toyota, Nissan, Honda, Mitsubishi, Mazda và Suzuki đã đầu tư vào giai đoạn hai. Đề án quy định sản xuất tối thiểu 100.000 đơn vị hàng năm với mỗi nhà đầu tư, một điều khoản nhằm khuyến khích các nhà sản xuất tìm kiếm thị trường xuất khẩu.
Nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Thái Lan, đang chuyển sang xu hướng ô tô điện.
Thái Lan cũng thúc đẩy phát triển xe điện, được cho là những chiếc xe của tương lai. Ủy ban Đầu tư (BOI) đã đưa ra các ưu đãi về thuế để khuyến khích các thương hiệu quốc tế đầu tư lắp ráp xe điện (EV), xe lai (hybrid) và xe điện BEV (Battery Electric Vehicles) chạy bằng pin trong bốn năm qua, và gặt hái nhiều thành công.
Chính phủ tuyên bố đã thu hút 4,7 tỷ USD để sản xuất ô tô hybrid điện, các cơ sở sản xuất xe điện và pin hybrid, cũng như các trạm EV.
Mercedes Benz và BMW đã đạt được doanh số ấn tượng với EV hybrid và xe hybrid có ổ sạc điện (plug-in EV) lắp ráp tại địa phương trong năm 2017-2018, với các công nghệ mới hấp dẫn người mua giàu có.
Trung tâm nghiên cứu Kasikorn có trụ sở tại Bangkok, ước tính xe BEV sẽ chiếm 10% doanh số bán xe Thái Lan vào năm 2028 và 20% vào năm 2038. BEV chỉ chiếm 1,3% tổng doanh số bán xe tại Thái Lan vào năm 2018, trong số 1.261.000 chiếc đã bán.
Điều này có thể đặt ra một số câu hỏi về tham vọng của Vinfast đối với các mẫu EV tại Việt Nam, nơi thu nhập bình quân đầu người vẫn còn tương đối thấp, mặc dù tăng nhanh.
Các nhà phân tích cho rằng Vinfast có thể may mắn hơn khi tập trung vào xe EV hai bánh, sản phẩm đã ra mắt thị trường nội địa vào tháng 12. Nhu cầu xe máy hàng năm của Việt Nam là gần 3,5 triệu, vì tình trạng giao thông tắc nghẽn ở Hà Nội và TP.HCM.
Thương hiệu ô tô VinFast.
Về triển vọng cũng như tham vọng đánh bại Thái Lan trên chiến trường ô tô của Vinfast, AsiaTimes cho rằng vẫn còn quá sớm để nói.