Thị trường hàng đầu của Trung Quốc
Xe điện BYD đang chờ xuất khẩu tại cảng Liên Vân Cảng ở tỉnh Giang Tô, Trung Quốc tháng 4/2024. Ảnh: Reuters.
Quyết định của châu Âu giáng một đòn mạnh vào chính phủ Trung Quốc. Hầu hết các công ty Trung Quốc đang phải đối mặt với mức thuế bổ sung lớn từ 17,4% đến 38,1%, ngoài mức thuế 10% mà khối này đã áp dụng.
Tác động đối với các nhà sản xuất xe điện của Trung Quốc sẽ khác nhau tùy thuộc vào mức thuế và cơ cấu chi phí của từng công ty. Những công ty bị ảnh hưởng nặng nề nhất có thể buộc phải tăng giá hoặc thành lập nhà máy ở châu Âu.
Trong khi Bắc Kinh rõ ràng không hài lòng, các nhà phân tích cho rằng họ không muốn vội vã lao vào một cuộc chiến thương mại toàn diện với đối tác thương mại lớn thứ hai của mình, một phần là do áp lực kinh tế trong nước.
Đối với công ty dẫn đầu thị trường BYD, đang cạnh tranh với Tesla để trở thành nhà sản xuất xe điện chạy bằng pin hàng đầu thế giới, vẫn còn khe cửa hẹp để công ty này phát triển ở châu Âu, ngay cả khi phải chịu mức thuế bổ sung, theo Gregor Sebastian, một nhà phân tích cấp cao của Rhodium Group nhận định.
Đối mặt với mức thuế bổ sung thấp nhất là 17,4%, BYD có thể nổi lên như một "người chiến thắng" tương đối. Thuế ở mức này thậm chí có thể cho phép BYD cắt giảm giá vốn đã cạnh tranh của mình để giành thị phần ở châu Âu.
“BYD đã xây dựng một nhà máy ở châu Âu, có khả năng vẫn xuất khẩu có lãi sang EU ngay cả khi chịu mức thuế 17% và có thể xuất khẩu xe hybrid cắm điện mà không phải chịu thêm thuế”, Sebastian cho biết. Mức thuế mới chỉ nhắm vào xe điện chạy bằng pin.
Rhodium nói rằng vào tháng 4 lợi nhuận của BYD tại châu Âu cao hơn 45% so với Trung Quốc, nghĩa là thị trường này vẫn sẽ rất hấp dẫn ngay cả sau khi mức thuế mới được áp dụng.
Châu Âu thực tế là chìa khóa cho tham vọng xe điện của Bắc Kinh. Châu Âu đã vượt qua châu Á để trở thành thị trường xuất khẩu xe điện lớn nhất của Trung Quốc vào năm 2021. Điều đó đã giúp đưa Trung Quốc lên vị trí dẫn đầu với tư cách là nước xuất khẩu ô tô số 1 thế giới.
Sebastian cho rằng “một vấn đề quan trọng đối với Trung Quốc là EU chiếm 38% lượng xe điện xuất khẩu của Trung Quốc vào năm 2023. Trung Quốc sẽ không thể chuyển hướng xuất khẩu sang các nước khác vì các lựa chọn thay thế tiềm năng như Brazil, Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ cũng đã kéo cầu kéo”.
"EU là thị trường duy nhất còn lại vừa giàu có vừa đủ lớn để hấp thụ một lượng đáng kể sản lượng xe điện dư thừa của Trung Quốc", Etienne Soula, một nhà phân tích nghiên cứu của Liên minh bảo vệ dân chủ tại Quỹ Marshall của Đức tại Mỹ cho biết.
Chính phủ Trung Quốc có những ước mơ lớn cho ngành công nghiệp xe điện của nước này, một phần của chiến lược rộng lớn hơn nhằm vượt qua Mỹ trong cuộc đua công nghệ toàn cầu.
Họ cũng đang cố gắng chống lại sự suy thoái kinh tế do bất động sản gây ra và thúc đẩy nền kinh tế carbon thấp. EV, cùng với pin quang điện và pin lithium-ion, được chính phủ coi là “ba động lực tăng trưởng mới” sẽ đóng vai trò then chốt trong việc định hình bối cảnh kinh tế của đất nước.
Vào tháng 2, chín cơ quan chính phủ, bao gồm Bộ Thương mại và ngân hàng trung ương, đã cam kết hỗ trợ để thúc đẩy quá trình toàn cầu hóa của các nhà sản xuất EV Trung Quốc.
Giá xe Tesla sẽ tăng
Trái ngược với BYD, hãng sản xuất ô tô nhà nước SAIC đang trong tình thế “thảm họa” khi phải đối mặt với mức thuế bổ sung 38,1% của châu Âu.
Doanh số bán xe điện tại EU chiếm 15% tổng doanh số của công ty vào năm 2023 và đầu năm 2024. Nhà sản xuất ô tô có trụ sở tại Thượng Hải, là nhà bán xe điện chạy bằng pin, xe lai và xe ô tô chạy bằng pin nhiên liệu (NEV) lớn thứ hai của Trung Quốc vào năm ngoái, có thể sẽ cần xây dựng một nhà máy ở châu Âu để tránh các loại thuế này.
Geely, nhà bán lẻ xe điện chạy bằng pin lớn thứ tư của Trung Quốc và là chủ sở hữu của Volvo, phải đối mặt với mức thuế bổ sung 20%, một hình phạt có khả năng là "hỗn hợp", Sebastian cho biết. Phân tích của ông cho thấy Geely vẫn có thể xuất khẩu có lãi sang EU, nhưng biên lợi nhuận sẽ thu hẹp nghiêm trọng.
Đối với Tesla, công ty sử dụng Trung Quốc làm cơ sở xuất khẩu toàn cầu bao gồm cả sang châu Âu, tình hình cũng rất khó khăn.
Ủy ban châu Âu thông tin mới đây rằng gã khổng lồ xe điện có thể nhận được mức thuế được tính riêng trong tương lai sau khi nhà sản xuất ô tô yêu cầu.
Trong một thông báo được đăng trên trang web của mình tại một số quốc gia châu Âu, Tesla cho biết họ dự kiến sẽ phải tăng giá cho Model 3 từ ngày 1 tháng 7 do mức thuế mới.
Sebastian nói mức thuế bổ sung trên 21% có thể khiến xuất khẩu của Tesla từ Trung Quốc sang EU trở nên không cạnh tranh.
Nội địa hóa
Động thái của EU có thể sẽ đẩy nhanh nỗ lực của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc trong việc thành lập các nhà máy trong khu vực.
Andrew Bergbaum, đồng giám đốc toàn cầu về thực hành ô tô và công nghiệp của AlixPartners, cho hay "thông báo này có nhiều khả năng sẽ đẩy nhanh mức độ mà các công ty xe điện và nhà cung cấp của Trung Quốc sản xuất sản phẩm của họ tại châu Âu, điều mà chúng tôi đã bắt đầu thấy".
BYD đã công bố vào tháng 12 rằng họ sẽ xây dựng một nhà máy sản xuất xe điện tại Hungary, trở thành nhà sản xuất ô tô lớn đầu tiên của Trung Quốc sản xuất ô tô du lịch tại châu Âu.
Mặc dù thuế quan sẽ không phải là tin tốt cho người tiêu dùng và các thành phố không có nhu cầu phát thải, nhưng "việc các công ty Trung Quốc thành lập các loại xe điện mới do châu Âu sản xuất chắc chắn sẽ được hoan nghênh", Bergbaum nói.
Tuy nhiên, điều đó cũng có nghĩa là sẽ có nhiều sự cạnh tranh hơn trong một lĩnh vực vốn đã có quá nhiều năng lực, dẫn đến sự gián đoạn trên diện rộng tại các cơ sở sản xuất hiện có khi họ "cân bằng lại nguồn lực", ông nói thêm.
Trong khi đó, các nhà phân tích của UBS đã dự đoán rằng số lượng các nhà sản xuất Trung Quốc thâm nhập vào EU sẽ trở nên "tập trung hơn".
Các công ty nhỏ hơn có thể nản lòng và từ bỏ, ngay cả khi các nhà lãnh đạo ngành công nghiệp Trung Quốc tiếp tục tiến lên. Nhưng họ cũng kỳ vọng các công ty Trung Quốc sẽ đẩy nhanh việc đặt các nhà máy lắp ráp tại EU, một động thái được các quốc gia thành viên EU như Hungry, Ý và Tây Ban Nha hoan nghênh.