Thoả thuận kiểu mới
Ford Motor đã đồng ý mua lithium từ SQM, một nhà cung cấp từ Chile. Ảnh: NYT.
Mong muốn tránh bị tụt lại phía sau Tesla và các công ty ô tô Trung Quốc, nhiều giám đốc điều hành ô tô phương Tây đang bỏ qua các nhà cung cấp truyền thống và cam kết chi hàng tỷ USD cho các thỏa thuận với các công ty khai thác lithium.
Họ xuất hiện trong những chiếc mũ cứng và ủng có mũi bằng thép để thăm dò các mỏ ở những nơi như Chile, Argentina, Quebec và Nevada để đảm bảo nguồn cung cấp kim loại có thể tạo ra hoặc phá vỡ các công ty của họ khi chuyển từ xăng sang năng lượng pin.
Nếu không có lithium, các nhà sản xuất ô tô của Mỹ và châu Âu sẽ không thể chế tạo pin cho xe bán tải điện, xe thể thao đa dụng và xe sedan mà họ cần để duy trì tính cạnh tranh. Và các dây chuyền lắp ráp mà họ đang tăng cường ở những nơi như Michigan, Tennessee và Sachsen, Đức, sẽ bị đình trệ.
Các công ty khai thác lâu đời không có đủ lithium để cung cấp cho ngành khi doanh số bán xe điện tăng vọt. General Motors có kế hoạch tất cả doanh số bán ô tô của họ sẽ là xe điện vào năm 2035.
Theo Kelley Blue Book, trong quý đầu tiên của năm 2023, doanh số bán ô tô chạy bằng pin, xe bán tải và xe thể thao đa dụng ở Mỹ đã tăng 45% so với một năm trước đó. Vì vậy, các công ty ô tô đang tranh giành để khóa quyền tiếp cận độc quyền vào các mỏ nhỏ hơn trước khi những người khác tham gia. Nhưng chiến lược này khiến họ phải đối mặt với hoạt động kinh doanh khai thác rủi ro, bùng nổ và phá sản, đôi khi ở các quốc gia không ổn định về chính trị với các biện pháp bảo vệ môi trường yếu kém. Nếu họ đặt cược không chính xác, các nhà sản xuất ô tô cuối cùng có thể phải trả nhiều tiền hơn cho lithium so với giá mà nó có thể bán trong một vài năm.
Các giám đốc điều hành trong ngành ô tô cho biết họ không có lựa chọn nào khác vì không có đủ nguồn cung cấp lithium và các vật liệu pin khác đáng tin cậy, như niken và coban, cho hàng triệu xe điện mà thế giới cần.
Trước đây, các nhà sản xuất ô tô để các nhà cung cấp pin tự mua lithium và các nguyên liệu thô khác. Nhưng sự thiếu hụt lithium đã buộc các nhà sản xuất ô tô, vốn có hầu bao rủng rỉnh hơn, phải trực tiếp mua kim loại thiết yếu này và gửi nó đến các nhà máy sản xuất pin, một số thuộc sở hữu của các nhà cung cấp và một số khác thuộc sở hữu của các nhà sản xuất ô tô một phần hoặc toàn bộ. Pin dựa vào các ion lithium nhẹ để dẫn năng lượng.
Sham Kunjur, người giám sát chương trình đảm bảo nguyên liệu pin của General Motors, cho biết: “Chúng tôi nhanh chóng nhận ra rằng không có một chuỗi giá trị nào được thiết lập để hỗ trợ tham vọng của chúng tôi trong 10 năm tới”.
Nhà sản xuất ô tô này năm ngoái đã đạt được thỏa thuận cung cấp với Livent, một công ty lithium ở Philadelphia, để lấy nguyên liệu từ các mỏ ở Nam Mỹ. Vào tháng Giêng, G.M. đã đồng ý đầu tư 650 triệu USD vào Lithium Americas, một công ty có trụ sở tại Vancouver, British Columbia, để phát triển mỏ Thacker Pass ở Nevada.
Ông Kunjur và các giám đốc điều hành của Lithium Americas cho hay, công ty đã đánh bại 50 nhà thầu, bao gồm cả các nhà sản xuất pin và linh kiện.
Ford Motor thì thực hiện các giao dịch lithium với SQM, một nhà cung cấp Chile; Albemarle, có trụ sở tại Charlotte, N.C.; và Nemaska Lithium của Quebec.
“Đây là một số nhà sản xuất lithium lớn nhất thế giới với chất lượng tốt nhất”, Lisa Drake, phó chủ tịch phụ trách công nghiệp hóa xe điện của Ford, nói với các nhà đầu tư mới đây.
Ana Cabral-Gardner, đồng giám đốc điều hành của Sigma Lithium, công ty đang khai thác ở Brazil, cho biết “không có vốn hoặc vốn rất ngắn hạn cho đến năm 2021". Ảnh: Getty.
Các thỏa thuận mà các nhà sản xuất ô tô đang đạt được với các công ty khai thác mỏ và các nhà chế biến nguyên liệu thô bắt nguồn từ những ngày đầu của ngành, khi Ford thành lập các đồn điền cao su ở Brazil để đảm bảo nguyên liệu cho lốp xe.
Ông Kunjur nói: “Có vẻ như 100 năm sau, với cuộc cách mạng mới này, chúng ta đang quay trở lại giai đoạn đó”.
Theo công ty tư vấn Benchmark Mineral Intelligence, việc thiết lập một chuỗi cung ứng cho lithium sẽ rất tốn kém, khoảng 51 tỷ USD. Để hưởng lợi từ các khoản trợ cấp của Mỹ, nguyên liệu thô của pin phải được khai thác và xử lý ở Bắc Mỹ hoặc bởi các đồng minh thương mại.
Nhưng sự cạnh tranh khốc liệt đối với kim loại này đã khiến giá lithium tăng cao đến mức không bền vững, một số giám đốc điều hành trong ngành cho biết.
Hàng chục công ty đang phát triển các mỏ và cuối cùng có thể có nhiều hơn đủ lithium để đáp ứng nhu cầu của mọi người. Sản xuất toàn cầu có thể tăng sớm hơn một dự kiến, dẫn đến sự sụp đổ của giá lithium, một điều đã xảy ra trong quá khứ gần đây. Điều đó sẽ khiến các nhà sản xuất ô tô phải trả nhiều tiền hơn cho kim loại này so với giá trị của nó.
Các giám đốc điều hành ngành ô tô không nắm bắt cơ hội, vì sợ rằng nếu họ không có đủ lithium trong vài năm tới thì công ty của họ sẽ không bao giờ bắt kịp.
Nỗi sợ hãi của họ là có cơ sở. Ở những nơi doanh số bán xe điện tăng trưởng nhanh nhất, các nhà sản xuất ô tô lâu đời đã mất rất nhiều chỗ đứng. Tại Trung Quốc, nơi gần 1/3 số xe mới là xe điện, Volkswagen, G.M. và Ford đã mất thị phần vào tay các nhà sản xuất trong nước như BYD, công ty sản xuất pin của riêng mình. Và Tesla, công ty đã xây dựng chuỗi cung ứng lithium và các nguyên liệu thô khác trong nhiều năm, đã dần dần giành được thị phần ở Trung Quốc, Châu Âu và Mỹ. Nó hiện là hãng bán xe mới lớn thứ hai ở California sau Toyota.
Các công ty Trung Quốc thường có lợi thế hơn các công ty ô tô của Mỹ và châu Âu vì họ thuộc sở hữu nhà nước hoặc được nhà nước hỗ trợ. Do đó, có thể gặp nhiều rủi ro hơn trong khai thác, vốn thường vấp phải sự phản đối của địa phương, quốc hữu hóa bởi các chính phủ dân túy hoặc khó khăn kỹ thuật.
General Motors đã đầu tư vào dự án Thacker Pass lithium ở Nevada. Ảnh: AP>
Vào tháng 6, nhà sản xuất pin CATL của Trung Quốc đã hoàn tất thỏa thuận với Bolivia để đầu tư 1,4 tỷ USD vào hai dự án lithium. Rất ít công ty phương Tây đã thể hiện sự quan tâm lâu dài đến đất nước này, được biết đến với sự bất ổn chính trị.
Với một vài trường hợp ngoại lệ, các nhà sản xuất ô tô phương Tây đã tránh mua cổ phần trong các mỏ lithium. Thay vào đó, họ đang đàm phán các thỏa thuận trong đó họ hứa sẽ mua một lượng lithium nhất định trong một phạm vi giá.
Thông thường, các thỏa thuận mang lại cho các nhà sản xuất ô tô khả năng tiếp cận ưu đãi, lấn át các đối thủ. Tesla có một thỏa thuận với Piedmont Lithium, gần Charlotte, cung cấp cho nhà sản xuất ô tô này một phần lớn sản lượng từ một mỏ ở Quebec.
Lithium dồi dào nhưng không phải lúc nào cũng dễ khai thác
Nhiều quốc gia có dự trữ lớn, như Bolivia, Chile và Argentina, đã quốc hữu hóa tài nguyên thiên nhiên hoặc có các biện pháp kiểm soát ngoại hối nghiêm ngặt có thể hạn chế khả năng rút tiền của các nhà đầu tư nước ngoài khỏi quốc gia này. Ngay cả ở Canada và Mỹ, có thể mất nhiều năm để thành lập các mỏ.
Eric Norris, chủ tịch bộ phận kinh doanh toàn cầu của Lithium tại Albemarle, công ty khai thác lithium hàng đầu của Mỹ, cho biết: “Sẽ rất khó để có được và điện khí hóa hoàn toàn ở Mỹ”.
Do đó, các giám đốc điều hành và chuyên gia tư vấn ô tô đang tìm đến các mỏ trên khắp thế giới, hầu hết trong số đó chưa bắt đầu sản xuất.
“Có một chút tuyệt vọng”, Amanda Hall, giám đốc điều hành của Summit Nanotech, một công ty khởi nghiệp ở Canada đang nghiên cứu công nghệ để đẩy nhanh quá trình khai thác lithium từ nước ngầm nhiễm mặn, thông tin, các giám đốc điều hành ngành ô tô đang “cố gắng giải quyết vấn đề”.
Tuy nhiên, trong lúc vội vàng, các công ty ô tô đang thực hiện các thỏa thuận với các mỏ nhỏ có thể không đáp ứng được kỳ vọng. Shay Natarajan, một đối tác của Mobility Impact Partners, một quỹ đầu tư tư nhân tập trung vào đầu tư vào giao thông bền vững, cho biết: “Có rất nhiều ví dụ về các vấn đề nảy sinh. Giá lithium cuối cùng có thể giảm do sản xuất quá mức”.
Ford và các nhà sản xuất ô tô khác đang thỏa thuận với các công ty khai thác mỏ để tránh tình trạng thiếu nguyên liệu thô. Ảnh: NYT.
Những người khai thác dường như là những người chiến thắng lớn. Các giao dịch của họ với các công ty xe hơi thường đảm bảo cho họ những khoản lợi nhuận béo bở và giúp họ vay tiền hoặc bán cổ phần dễ dàng hơn.
Rio Tinto, một trong những công ty khai thác lớn nhất thế giới, gần đây đã đạt được thỏa thuận sơ bộ cung cấp lithium cho Ford từ một mỏ mà hãng đang phát triển ở Argentina.
Marnie Finlayson, giám đốc điều hành bộ phận kinh doanh khoáng sản pin của Rio Tinto, nói Ford là một trong số các công ty xe hơi bày tỏ sự quan tâm. Rio Tinto đưa các đại diện của công ty ô tô đi qua một danh sách kiểm tra bao gồm các phương pháp khai thác, mối quan hệ với cộng đồng địa phương và tác động môi trường “để mọi người cảm thấy thoải mái”.
“Bởi vì nếu chúng ta không thể làm điều đó thì nguồn cung sẽ không được mở khóa và chúng ta sẽ không cùng nhau giải quyết thách thức toàn cầu này”, bà Finlayson đề cập đến biến đổi khí hậu.
Cho đến một vài năm trước, giá của lithium quá thấp để khai thác nên hầu như không có lãi. Nhưng hiện nay với sự phổ biến ngày càng tăng của xe điện, có hàng tá mỏ được đề xuất. Hầu hết đang trong giai đoạn phát triển ban đầu và sẽ mất nhiều năm để bắt đầu sản xuất.