Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan bên chiếc ô tô sản xuất hoàn toàn trong nước đầu tiên của nước này - Ảnh: Reuters.
Hàng triệu người Thổ Nhĩ Kỳ đổ xô mua xe hơi đã qua sử dụng, đẩy giá xe cũ tăng vọt trong bối cảnh lạm phát và sự mất giá của của đồng nội tệ ăn mòn tiền tiết kiệm của họ. Chỉ trong vòng 2 năm trở lại đây, giá bình quân ô tô cũ chạy xăng ở Thổ Nhĩ Kỳ đã tăng gấp hơn 2 lần. Giá xe cũ chạy diesel - loại xe được ưa chuộng hơn ở nước này - thậm chí tăng 120%.
Cú giảm khiến đồng Lira mất 1/3 giá trị hồi mùa hè 2018 là nguyên nhân quan trọng phía sau làn sóng đầu cơ ô tô cũ của Thổ Nhĩ Kỳ. Không ai biết tình trạng này bao giờ mới chấm dứt, nhưng các đại lý xe mới ở Thổ Nhĩ Kỳ đang ngao ngán vì không bán được xe - ông Sami Nacaroglu, người sở hữu một trang web chuyên bán ô tô cũ cho hay.
Tháng 8/2018, Thổ Nhĩ Kỳ rơi vào một cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng, khi giới đầu tư hoảng hốt vì mối quan hệ xấu đi nhanh chóng giữa nước này với Mỹ, cũng như việc Tổng thống Tayyip Erdogan gây sức ép lên Ngân hàng Trung ương Thổ Nhĩ Kỳ. Lạm phát tăng vọt và các dòng vốn tháo chạy đã đẩy nền kinh tế nước này chìm vào suy thoái.
Sau đó, để vực dậy nền kinh tế, Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành cắt giảm lãi suất. Khi lãi suất giảm xuống và nhu cầu xe mua xe cũ tăng mạnh, xe mới hầu như không còn bán được. Tháng 12/2019, ô tô cũ chiếm tới 95% tổng số xe được bán ở nước này.
“Tôi đã buôn xe cũ được 11 năm, và tôi chưa bao giờ thấy mọi chuyện xảy ra như thế này”, ông Nacaroglu nói.
Diễn biến giá ô tô cũ chạy dầu diesel (đường màu đỏ) và chạy xăng (đường màu xanh) ở Thổ Nhĩ Kỳ qua các năm. Đơn vị: Nghìn Lira/xe - Nguồn: Turkstat/Bloomberg.
Cách đây ít hôm, Tổng thống Erdogan thậm chí còn lên tiếng về việc doanh số xe mới đã tăng trong tuần này, coi đây như một dấu hiệu cho thấy nền kinh tế đang trở lại đúng hướng sau cuộc suy thoái.
Nhưng ô tô cũ mới là thứ đang bán chạy như tôm tươi ở Thổ Nhĩ Kỳ. Năm ngoái, doanh số thị trường xe cũ ở nước này đạt 6,23 triệu xe, tăng hơn 20% so với 2017 - năm trước khi xảy ra đợt giảm giá mạnh của đồng Lira. Ngược lại, doanh số xe mới giảm khoảng một nửa trong 2019, còn khoảng 387.000 xe.
Lãi suất giảm và điều kiện cho vay được nới lỏng giúp việc vay tiền mua xe trở nên dễ dàng hơn. Lãi suất tham chiếu của đồng Lira đã giảm một nửa kể từ khi ông Erdogan - một người từng tuyên bố không ưa lãi suất cao - bất ngờ bổ nhiệm một Thống đốc mới cho Ngân hàng Trung ương vào tháng 7/2019.
Vào thời điểm cuối tháng 1 năm nay, lãi suất bình quân hàng năm của các khoản vay mua xe ở Thổ Nhĩ Kỳ là 14%, so với mức 34% vào tháng 9/2018.
Cùng với việc tỷ giá đồng Lira đã trở nên ổn định hơn, ô tô cũ trở thành lựa chọn được ưa thích của người dân Thổ Nhĩ Kỳ, dù việc mua một chiếc xe cũ vào thời điểm này không khác gì nhảy vào một cơn sốt đầu cơ.
Giá của cả xe mới và xe cũ đều tăng, nhưng người Thổ Nhĩ Kỳ chọn mua xe cũ nhiều hơn. Lý do chính ở đây là xe mới đòi hỏi một khoản đầu tư ban đầu lớn hơn và lại mất giá nhanh hơn.
Thị trường bị bóp méo đến nỗi giá xe cũ giờ đây gần ngang với giá xe mới.
“Nhưng ngay cả với mức giá cao ngày hôm nay, tôi không cho là người mua xe cũ sẽ lỗ”, ông Nacaroglu nói. “Xe cũ thực chất đã trở thành một kênh đầu tư”.
Diễn biến tỷ trọng xe cũ trong tổng doanh số thị trường ô tô Thổ Nhĩ Kỳ - Nguồn: Turkstat/Bloomberg.
Nhưng cơn sốt ô tô cũ ở Thổ Nhĩ Kỳ có thể sẽ không thể kéo dài lâu hơn nữa. Mức giá cao của xe mới, cộng thêm tình trạng khan hiếm xe mới do các đại lý không nhập về, đang có dấu hiệu đẩy nhu cầu gia tăng - ông Toygun Onaran, trưởng bộ phận nghiên cứu thuộc công ty chứng khoán Oyak Securities ở Istanbul, cho hay.
“Mặc dù vậy, hãy cứ chờ xem liệu có đúng xe cũ đã trở thành một kênh đầu tư hay không”, ông Onaran nói. “Nếu giá xe mới hấp dẫn và nguồn cung tăng lên, tôi cho rằng thị trường xe cũ sẽ giảm trở lại sớm thôi”.