Cuộc đua tìm "ngôi vương" trong kỷ nguyên pin toàn cầu

Khai thác mỏ chiếm thế thượng phong

Một số người chiến thắng sẽ là doanh nghiệp hoàn toàn mới, những công ty khác sẽ là những công ty lớn ngày nay thích nghi để chiếm ưu thế trong những lĩnh vực mới.

“Trong một thế giới của Darwin, nếu chúng ta không thay đổi, chúng ta sẽ biến mất”, Carlos Tavares, người đứng đầu nhà sản xuất ô tô lớn thứ tư thế giới Stellantis, đã cảnh báo vào tháng trước.

Các nhà sản xuất ô tô, công ty khai thác mỏ và nhà phát triển pin đều đang cố gắng tạo ra một không gian trong thế giới pin thế hệ tiếp theo, hình thành một loạt liên minh trong khi đặt cược công nghệ.

Michael Finelli, chủ tịch sáng kiến tăng trưởng tại Solvay, nhà cung cấp hóa chất chuyên dụng cho pin của Bỉ, cho biết: “Thị trường thay đổi rất nhanh và rất năng động. Một người chiến thắng hôm nay có thể là một kẻ thất bại vào ngày mai và một kẻ thất bại hôm nay có thể là một người chiến thắng vào ngày mai”.

Bất kể công nghệ nào trở nên thống trị, pin cung cấp năng lượng cho xe điện của tương lai sẽ yêu cầu một lượng lớn khai thác và xử lý.

Động cơ ô tô điện chứa các kim loại hiếm không được sử dụng trong động cơ đốt trong, trong khi tình trạng thiếu lithium, niken và coban được sử dụng trong pin được dự báo trong phần lớn thập kỷ tới.

Do đó, các công ty khai thác như BHP và các nhà giao dịch hàng hóa bao gồm Glencore sẽ là những người hưởng lợi lớn từ cuộc cách mạng xe điện khi các lệnh cấm ở các khu vực như EU và Mỹ xuất hiện đối với các phương tiện chạy bằng xăng và dầu diesel mới, giúp họ chiếm thế thượng phong trong các giao dịch với pin và các hãng xe hơi.

Tuy nhiên, công nghệ thay đổi nhanh chóng khiến việc lựa chọn những người chiến thắng ngày càng khó khăn hơn khi những phát triển mới khơi dậy nhu cầu đối với các kim loại khác nhau.

Các công ty khai thác lithium nổi tiếng thế giới như Albemarle và SQM, đã thu được lợi nhuận từ giá khoáng sản cao ngất trời trong những năm gần đây, cho rằng vật liệu của họ là cốt lõi của nhiều loại pin nên đối mặt với một tương lai ít bất ổn hơn. Nhưng ngay cả họ cũng phải đối mặt với viễn cảnh vị thế thị trường của mình bị giảm sút nếu các loại pin khác như natri-ion cất cánh.

Nguyên liệu khai thác thô cũng cần chế biến thành hóa chất cấp pin, một ngành công nghiệp do Trung Quốc thống trị. Khi những lo ngại về địa chính trị gia tăng đối với sự kiểm soát của đất nước, cơn sốt tìm kiếm các nguồn thay thế đã bắt đầu, với các tập đoàn phương Tây bao gồm Albemarle, Pilbara Minerals và Syrah Resources chạy đua để phát triển khả năng xử lý ở những nơi khác.

Rượt đuổi vị trí dẫn đầu của CATL

Sự cạnh tranh giữa các nhà sản xuất pin đang trở thành một cuộc đấu tranh toàn châu Á, với CATL của Trung Quốc cho đến nay vẫn dẫn đầu toàn cầu.

Doanh nghiệp Hàn Quốc LG Energy Solution và tập đoàn BYD của Trung Quốc đang tranh giành để bắt kịp, với Panasonic và SK On của Nhật Bản và Samsung SDI của Hàn Quốc cũng đang chạy đua.

Các tập đoàn Trung Quốc đã được hưởng lợi từ thị trường EV trong nước đang bùng nổ, nơi doanh số bán đơn vị xe plug-in hybrid và xe chạy pin thuần túy đã tăng từ 1,2 triệu vào năm 2019 lên 6,9 triệu vào năm ngoái. Trong khi tốc độ tăng trưởng vừa phải, gần 4 triệu xe điện đã được bán tại quốc gia này trong nửa đầu năm nay. Điều đó so sánh với doanh số bán 2,6 triệu xe điện ở châu Âu trong cả năm 2022 và chưa đến 1 triệu ở Mỹ.

Tuy nhiên, các công ty xe hơi và pin Trung Quốc phải đối mặt với một tương lai không chắc chắn ở Mỹ sau khi Đạo luật Giảm lạm phát IRA của Mỹ được ban hành, cung cấp hàng tỷ USD trợ cấp cho các công ty sản xuất pin không sử dụng linh kiện Trung Quốc.

LGES đang đặt cược vào sự tăng trưởng nhanh chóng trên thị trường xe điện Mỹ để thu hẹp khoảng cách với CATL, công ty có 37% thị phần toàn cầu, gần gấp ba lần quy mô của đối thủ cạnh tranh gần nhất.

Robert Lee, người đứng đầu các hoạt động tại Bắc Mỹ của công ty, nói với Financial Times rằng mật độ năng lượng cao hơn của pin giàu niken của LGES và mối quan hệ với các nhà sản xuất ô tô toàn cầu sẽ mang lại lợi thế lâu dài cho công ty.

“Khát vọng của chúng tôi rõ ràng là trở thành số một toàn cầu trong dài hạn”, ông Robert Lee nói.

Panasonic của Nhật Bản cung cấp cho Tesla và các đối tác của Toyota, đang đàm phán với Mazda và Subaru khi họ chuẩn bị tăng gấp bốn lần dung lượng pin tại Mỹ. Công ty đã ưu tiên phát triển pin lithium-ion có dung lượng năng lượng cao hơn nhiều so với các thiết bị hiện tại, nhưng cũng đang tìm cách giảm rủi ro chuỗi cung ứng để duy trì tính cạnh tranh.

“Chúng tôi sẽ cần đảm bảo chuỗi cung ứng bên ngoài Trung Quốc và chúng tôi đang đi theo hướng đó”, giám đốc điều hành Yuki Kusumi cho biết vào tháng 5/2023.

Cuộc cách mạng về pin đã thay đổi quyền thương lượng trong chuỗi cung ứng ô tô. Cũng như các công ty khai thác mỏ, các nhà sản xuất pin cũng đang giành được ảnh hưởng đối với các nhà sản xuất ô tô.

Tim Bush, một nhà phân tích ngành pin của UBS có trụ sở tại Seoul, lưu ý rằng LGES nắm giữ 51% cổ phần trong liên doanh trị giá 4,4 tỷ USD với Honda để sản xuất pin ở Ohio - một sự chuyển đổi mang tính biểu tượng về thâm niên giữa một công ty ô tô và nhà cung cấp của nó.

Nhưng các nhà sản xuất pin lo lắng rằng trong trung và dài hạn, các liên doanh có thể dẫn đến việc chuyển giao bí quyết sản xuất pin của họ cho các nhà sản xuất ô tô mà họ đang cung cấp, làm thay đổi cán cân quyền lực một lần nữa.

Ngân sách nghiên cứu của các nhóm sản xuất pin cung cấp một cái nhìn thoáng qua về việc doanh nghiệp nào có vị trí tốt nhất.

Theo Neil Beveridge tại Bernstein, CATL, Samsung và LG dẫn đầu về chi tiêu cho R&D của ngành, trong đó CATL chi tiêu cao hơn gần như tất cả các công ty pin khác của Trung Quốc cộng lại.

“Chúng tôi tin rằng điều này tạo ra lợi thế bền vững so với các công ty cùng ngành”, ông Neil Beveridge nói, đồng thời cảnh báo rằng “có lẽ mối đe dọa lớn nhất” đối với ba nhóm này đến từ các nhóm ô tô có “ngân sách R&D thậm chí còn lớn hơn”.

Các nhà sản xuất ô tô tìm cách kiểm soát chuỗi cung ứng pin

Theo truyền thống, các công ty ô tô chỉ sản xuất một số bộ phận của riêng họ, phần lớn giao cho các nhà cung cấp. Các phương tiện chạy bằng pin, chứa một phần nhỏ các bộ phận chuyển động của tổ tiên chúng, đã thay đổi phương thức đó.

Câu hỏi lớn nhất mà các nhà sản xuất ô tô phải giải quyết là họ “sở hữu” bao nhiêu pin.

Gill Pratt, nhà khoa học trưởng của Toyota, nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới, tin rằng pin sẽ là điểm khác biệt lớn trong trải nghiệm lái xe.

Một số nhà sản xuất ô tô đã quyết định đầu tư vào hệ thống pin của riêng họ. Lợi thế của việc sở hữu công nghệ là các công ty ô tô có thể độc quyền phát triển và đảm bảo nguồn cung của chính họ.

General Motors đã dốc toàn lực, phát triển một hệ thống làm nền tảng cho tất cả các mẫu xe điện mới, đồng thời xây dựng các nhà máy và thậm chí đầu tư trực tiếp vào các nhóm khai thác.

Sham Kunjur, trưởng bộ phận nguyên vật liệu của tập đoàn General Motors cho biết: “Chúng tôi cảm thấy mình cần phải kiểm soát vận mệnh của chính mình. Nếu bạn hỏi chúng tôi ba năm trước hoặc bốn năm trước liệu chúng tôi có tham gia trực tiếp với các công ty khai thác mỏ hay không, chúng tôi sẽ nói rõ ràng là không, nhưng đôi khi sự cần thiết là chúng tôi phải thay đổi suy nghĩ của mình”.

Volkswagen của Đức thì đã thành lập “Power Co”, một đơn vị sẽ cung cấp một số nhu cầu về pin của hãng.

Thomas Schmall, người giám sát các công nghệ mới và mua linh kiện tại nhà sản xuất ô tô lớn thứ hai thế giới nói: “Thế giới xe điện sẽ được xác định rõ ràng bởi chi phí pin, vì vậy hoàn toàn có lý khi có sự kiểm soát nhất định về điều đó. VW cũng tin rằng việc sở hữu công nghệ này sẽ cho phép hãng tạo ra những bước đột phá mà những hãng khác không thể tiếp cận”.

Tuy nhiên, Nissan đã chuyển giao hoạt động kinh doanh pin AESC của mình cho Envision của Trung Quốc vào năm 2018, đặt cược rằng pin cuối cùng sẽ trở thành hàng hóa.

Quyền sở hữu công nghệ có nguy cơ khiến các nhà sản xuất ô tô tự khóa mình vào một tiêu chuẩn mà sau đó sẽ bị vượt qua đồng thời chuyển hướng chi tiêu quý giá khỏi các lĩnh vực kinh doanh khác của họ.

Một số giám đốc điều hành cấp cao nói rằng họ bắt đầu tin rằng đầu tư vào pin là một sai lầm. Đã có những dấu hiệu cho thấy sự cạnh tranh khốc liệt giữa các nhà sản xuất pin đang bắt đầu siết chặt lợi nhuận.

“Tôi không tin rằng sẽ có bất kỳ lợi thế cạnh tranh nào về công nghệ pin”, một giám đốc ngành ô tô hàng đầu của Châu Âu cho biết. “Điều hợp lý cần làm đối với bất kỳ nhà sản xuất ô tô nào là để việc cung cấp pin cho một nhóm chuyên gia và coi nó như một hàng hóa”.

Ngay cả Tesla, công ty dẫn đầu thị trường không thể tranh cãi về xe chạy hoàn toàn bằng điện, cũng đã làm dịu đi quan điểm của mình về tích hợp dọc, mua pin từ CATL cho các mẫu xe phổ biến nhất của mình.

Trong phân khúc xe sang béo bở, nơi những người mua siêu xe sành điệu sẵn sàng trả tiền cho những cải tiến hiệu suất gia tăng, việc sở hữu hệ thống pin có thể vẫn là một điểm khác biệt.

Nhưng ngay cả một nhà sản xuất ô tô như Ferrari, vốn tự sản xuất mọi bộ phận của động cơ V12, sẽ cần phải mời đối tác về công nghệ pin cho các mẫu xe điện trong tương lai của mình.

Benedetto Vigna, giám đốc điều hành của tập đoàn Ý cho hay: “Bạn xác định đâu là chiến lược cho mình và thay vào đó, bạn phải đầu tư vào đâu với những đối tác phù hợp. Công ty tập trung vào việc tìm kiếm “người chơi thông thạo về tế bào pin” theo một cách độc đáo, để chúng tôi có thể tạo ra những loại pin độc đáo”.

Người thắng, kẻ bại

Trong thế giới pin thế hệ tiếp theo, nhiều nhà sản xuất ô tô, nhà sản xuất pin và nhóm vật liệu đang phân nhánh xa hơn hoặc thấp hơn trong chuỗi cung ứng.

Tập đoàn Hàn Quốc Posco Group, một trong những nhà sản xuất thép lớn nhất thế giới, đã công bố kế hoạch vào tháng trước đầu tư 47 tỷ USD vào vật liệu pin vào năm 2030 - chiếm 47% tổng đầu tư - khi họ cố gắng xây dựng một “chuỗi giá trị tích hợp” bao gồm sản xuất khoáng sản, vận chuyển, chế biến và sản xuất.

Nhưng bản chất không thể đoán trước của thị trường có nghĩa là lợi nhuận không thể được đảm bảo ngay cả sau khi đầu tư lớn.

Năm năm trước, pin lithium ion phosphate (LFP) được coi là không có tương lai. Bây giờ chúng là công nghệ thống trị ở Trung Quốc, cho đến nay là thị trường xe điện lớn nhất.

Steve LeVine, tác giả của The Powerhouse, một cuốn sách viết về việc phát minh ra pin lithium-ion, nhận định: “Chúng ta có thể đang bước vào một thế giới mà thị trường trở nên rất khốc liệt. Sẽ có một số ít người chiến thắng, rất nhiều kẻ thua cuộc”.