Cách ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản "ngược dòng" trong cơn bão xe điện

Sự thận trọng của người Nhật

Trong khi một số nhà sản xuất bắt đầu đánh giá lại sự lạc quan ban đầu của họ đối với xe điện, có vẻ như sự thận trọng của Nhật Bản là có cơ sở.

Với việc Ford đang điều chỉnh lại kỳ vọng của mình đối với F-150 Lightning, GM thu hẹp lại kế hoạch bán xe điện, Genesis mất niềm tin vào chiến lược chạy hoàn toàn bằng xe điện và thậm chí cả các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc như HiPhi cũng dừng sản xuất xe điện trong 6 tháng. Có vẻ như sự chậm lại trong việc áp dụng xe điện đã khiến nhiều giám đốc điều hành trong ngành công nghiệp ô tô mất cảnh giác.

Ở Nhật Bản thì không như vậy. Toyota từ lâu đã lên tiếng tỏ ra hoài nghi về kế hoạch dốc toàn lực vào xe điện của chính phủ và các đối thủ cạnh tranh. Các thương hiệu khác, chẳng hạn như Honda, Subaru, Nissan và Mazda, được cho là có phần miễn cưỡng trong việc dốc toàn lực vào quá trình chuyển đổi xe điện của họ.

Mặc dù những người ủng hộ xe điện thường cho rằng cách tiếp cận này là do Toyota không muốn chấp nhận sự thay đổi khi các nhà sản xuất ô tô truyền thống đang cố gắng bắt kịp những hãng như Tesla, nhưng một báo cáo từ Bloomberg cho thấy tập đoàn ô tô Nhật Bản đã linh cảm rằng sự chậm lại cuối cùng sẽ xảy ra ở xe điện.

Stephen Ma, giám đốc tài chính của Nissan Motor cho biết: “Khách hàng quyết định tốc độ điện khí hóa. Điện khí hóa không phải là sự tăng trưởng tuyến tính, một đường thẳng. Nó sẽ đi lên và đi xuống. Nhưng về lâu dài, nó sẽ phát triển”.

Quan điểm của ông Ma cho rằng việc hạn chế sử dụng xe điện không có nghĩa là Nissan đang mất tập trung vào tương lai điện khí hóa. Mặc dù công ty đang tập trung vào những gì người tiêu dùng mong muốn, nhưng họ cũng sẽ tiếp tục với các kế hoạch xe điện, được thực hiện với việc công bố kế hoạch 5 năm trị giá 2 nghìn tỷ yên (13,2 tỷ USD) để tăng tốc điện khí hóa vào năm 2021.

Và họ không đơn độc. Phát biểu về kế hoạch của công ty, Giám đốc tài chính Honda Motor Eiji Fujimura nói, mặc dù dự đoán tốc độ tăng trưởng của thị trường xe điện có thể chậm lại, nhà sản xuất ô tô này sẽ tiếp tục phát triển xe điện của mình. Tương tự, phó chủ tịch điều hành của Subaru, Tomoaki Emori, tuyên bố rằng mức tăng trưởng ổn định đã được xem xét khi họ tạo ra kế hoạch điện khí hóa trị giá 1,5 nghìn tỷ yên (9,9 tỷ USD).

Trong khi đó, Toyota đang có phong độ ổn định khi ghi nhận doanh số bán xe hybrid kỷ lục. Để đưa ra một tin tốt lành cần thiết trong bối cảnh có nhiều vụ bê bối về khí thải chấn động thời gian qua, nhà sản xuất ô tô số một thế giới đang chuẩn bị giao 5 triệu ô tô chạy xăng-điện vào năm 2025. Bất chấp thành công này, Giám đốc tài chính của Toyota Yoichi Miyazaki cho biết công ty sẽ tiếp tục đầu tư vào xe điện trong bối cảnh chiến lược theo đuổi một dòng sản phẩm đầy đủ bao gồm hệ truyền động pin-điện, plug-in hybrid và hydro.

Lo ngại 

Chắc chắn, các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản - đặc biệt là Toyota - có thể đang đẩy mạnh tốc độ áp dụng xe điện đang chậm lại và năm 2023 cực kỳ thành công về doanh số bán xe hybrid. Nhưng họ không “dại” để bị cuốn theo cơn bão phát triển xe điện.

Thị trường xe điện đang phát triển nhanh chóng của Mỹ là một chuyện, nhưng điều khiến người Nhật thực sự lo sợ là thị phần của họ đang bị xói mòn ở Trung Quốc và ngành công nghiệp xe điện trong nước của quốc gia tỷ dân đang bắt đầu tham gia vào trò chơi xuất khẩu.

Có một kế hoạch đang được hình thành giữa Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản, một nhóm vận động hành lang hùng mạnh đại diện cho các nhà sản xuất ô tô lớn (Toyota, Honda, Nissan, Mazda, Subaru và Mitsubishi”. Và họ muốn chính phủ giúp đỡ để thực hiện điều đó.

Sự tăng trưởng của xe điện chắc chắn đã được hỗ trợ bởi các sáng kiến và ưu đãi thuế của Mỹ, và về cơ bản, chính phủ Trung Quốc đã cấp vốn cho những thứ đó trong nhiều năm. Nếu một chính phủ muốn bảo vệ một trong những ngành công nghiệp và lĩnh vực việc làm quan trọng nhất của mình, thì chính phủ đó phải đầu tư và thực hiện chính sách bảo hộ.

Đối với Nhật Bản, điều đó có nghĩa là sự hợp tác nhiều hơn giữa các đối thủ; xây dựng ngành công nghiệp pin và bán dẫn trong nước; và mở rộng các nguồn năng lượng xanh, vì đất nước này vốn cảnh giác với ô tô sạc điện sau thảm họa hạt nhân Fukushima cho thấy cả những điểm yếu của lưới điện và chuyển hướng quay trở lại sử dụng các nguồn năng lượng nhiên liệu hóa thạch.

Năm nay, quy định lao động mới hạn chế thời gian làm việc của tài xế xe tải. Kết hợp với tình trạng thiếu lao động nói chung, điều này ảnh hưởng đến hệ thống sản xuất đúng lúc được điều chỉnh tinh vi của Nhật Bản. Các nhà sản xuất ô tô đang tìm cách giảm bớt sự thiếu hụt và giới thiệu các doanh nghiệp di chuyển có thể giúp các nhà máy hoạt động hiệu quả. Trọng tâm sẽ là điện khí hóa, phương tiện được điều khiển bằng phần mềm và quản lý năng lượng tốt hơn.

Theo quan điểm của người Nhật, những nỗ lực hướng tới trung hòa carbon sẽ chỉ thành công nếu năng lượng của ngành sạch. Điều đó có nghĩa là tìm kiếm nhiên liệu thân thiện với môi trường để cung cấp năng lượng cho các phương tiện giao thông và các nhà máy sản xuất chúng. Nhật Bản phải chuyển hướng sang các nguồn tài nguyên tái tạo như gió và nước. Và nó phải khai thác những ý tưởng mới như nhà máy nhiệt điện sử dụng amoniac, điện phân hydro quy mô công nghiệp và tuần hoàn carbon dioxide.

Trong khi đó, JAMA vẫn đang thúc đẩy hydro và muốn thúc đẩy kế hoạch "điểm dừng hydro cho phương tiện sử dụng pin nhiên liệu và thậm chí cả phương tiện đốt hydro". Phần lớn điều đó là do sức mạnh to lớn của Toyota, nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới và cách hãng này tiếp tục cuộc chơi lâu dài về công nghệ đó.