Chiếm 50% tổng doanh số thị trường
Theo phân tích dữ liệu của Bloomberg từ Trung tâm Nghiên cứu và Công nghệ Ô tô Trung Quốc, được dẫn dắt bởi những công ty như BYD Co. và Geely Automobile Holdings Ltd., các công ty Trung Quốc lần đầu tiên chiếm hơn 50% tổng doanh số bán ô tô vào tháng 7 vừa qua.
Sự tăng trưởng đó đang gây thiệt hại cho các nhà sản xuất ô tô truyền thống của Đức, Mỹ và Nhật Bản, từ Volkswagen AG đến Ford Motor Co. và Toyota Motor Corp. Các nhà phân tích của UBS AG hồi đầu tháng này đã cảnh báo các nhà sản xuất ô tô phương Tây có thể mất 1/5 thị phần toàn cầu vì dịch bệnh. Bên cạnh đó là sự gia tăng của xe điện Trung Quốc có giá cả phải chăng hơn.
Khi người mua Trung Quốc ngày càng ưa chuộng các nhà sản xuất trong nước, các công ty nước ngoài đang phải rút lui. Công ty ô tô Hyundai của Hàn Quốc đang bán cơ sở sản xuất, Ford cắt giảm việc làm và Stellantis NV năm ngoái đã đóng cửa nhà máy Jeep duy nhất của họ tại Trung Quốc. Giám đốc điều hành của Mazda Motor Corp, Masahiro Moro, hồi đầu năm nay cũng đã công khai lo ngại về doanh số bán hàng sụt giảm và thu nhập chững lại ở Trung Quốc.
“Trung Quốc đang phát triển với tốc độ đáng sợ”, Moro nói. “Doanh số bán hàng cũng như thu nhập của chúng tôi ở Trung Quốc sẽ bị ảnh hưởng”.
Chỉ riêng BYD đã nắm giữ 11% thị phần ô tô Trung Quốc. Chiến lược bán nhiều loại xe điện ở các mức giá khác nhau, từ Seagull và Dolphin bình dân cho đến phân khúc cao cấp nhất của thị trường đã giúp thúc đẩy sự tăng trưởng nhanh chóng của các công ty xe điện Trung Quốc. 11 trong số 20 thương hiệu bán chạy nhất ở Trung Quốc hiện nay đều đến từ các công ty địa phương.
Thị phần của các thương hiệu Mỹ, bao gồm Tesla Inc., Buick, Ford và Chevrolet, đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ khi dữ liệu bắt đầu vào năm 2008. Nếu không có Tesla, nhà tiên phong về xe điện, công ty đã mở nhà máy ở Thượng Hải vào năm 2019, bức tranh sẽ thậm chí còn tệ hơn.
Trong khi các thương hiệu Đức đang hoạt động tốt hơn một chút thì những rạn nứt đang xuất hiện. Đầu năm nay, VW đã mất vị trí thương hiệu ô tô bán chạy nhất Trung Quốc vào tay BYD - do thiếu mẫu xe điện - trong khi Tập đoàn Mercedes-Benz AG đã bị cuốn vào cuộc chiến giá cả khốc liệt.
Để quay trở lại cuộc chơi, vào tháng 7, VW đã đạt được thỏa thuận trị giá 700 triệu USD để mua 5% cổ phần của công ty khởi nghiệp xe điện Trung Quốc đang thua lỗ Xpeng Inc., bao gồm thỏa thuận sản xuất ít nhất hai mẫu xe chạy bằng pin mới có gắn huy hiệu VW cho người Trung Quốc.
Trong số những kẻ thua cuộc, các nhà sản xuất ô tô Pháp đã chứng kiến sự nổi tiếng của mình sụt giảm trong thập kỷ qua đến mức họ cũng bị bỏ lại, với Citroen, Peugeot và Renault đều có thị phần dưới 1%.
Do đó, không có gì ngạc nhiên khi Giám đốc điều hành Stellantis Carlos Tavares đang thay đổi chiến lược của mình ở Trung Quốc mà không rời đi hoàn toàn. Bằng cách rời khỏi các nhà máy và phụ thuộc nhiều hơn vào các đối tác, nó sẽ mang lại cho nó thứ gì đó nhẹ nhàng hơn về tài sản và ít gánh nặng chi phí hơn.
Thời của các nhà sản xuất phương Tây chỉ là quá khứ
Các nhà sản xuất Trung Quốc đang giành lại thị phần từ các hãng xe phương Tây ngay trên sân nhà.
Hiệp hội Xe khách Trung Quốc mới đây cũng cho biết rằng các thương hiệu địa phương đã chiếm 54% thị trường ô tô bán buôn của Trung Quốc trong sáu tháng đầu năm 2023, từ mức 48% một năm trước đó.
Theo Cui Dongshu, tổng thư ký Hiệp hội Xe khách Trung Quốc, đây là lần thứ hai liên tiếp các thương hiệu địa phương vượt qua thương hiệu nước ngoài trong nửa năm. Số liệu bán buôn bao gồm cả xuất khẩu xe.
Các nhà sản xuất ô tô phương Tây đã thống trị Trung Quốc kể từ khi họ lần đầu tiên được phép thành lập liên doanh với các đối tác địa phương cách đây hàng chục năm. Một số đã kiếm bộn tiền khi đất nước này vượt qua Mỹ để trở thành thị trường ô tô lớn nhất thế giới. Nhưng khi các thương hiệu cây nhà lá vườn củng cố xu hướng bán chạy hơn các đối thủ nước ngoài, kỷ nguyên thống trị của phương Tây đã kết thúc.
Cuộc cách mạng ô tô của Trung Quốc đang được thúc đẩy bởi sự dẫn đầu về ô tô chạy bằng pin và plug-in hybrid - loại phương tiện duy nhất có nhu cầu tăng trưởng liên tục.
Dữ liệu cho thấy doanh số bán ô tô chở khách chạy điện và plug-in hybrid đã tăng 44% trong nửa đầu năm 2023 lên hơn 3,5 triệu xe, chiếm khoảng 1/3 tổng doanh số bán hàng và tăng gần 9% so với cùng kỳ.
Một số chuyên gia trong ngành dự đoán ô tô điện sẽ bán chạy hơn ô tô chạy bằng xăng ở Trung Quốc trong 4 năm tới. Tại Mỹ, thị phần xe điện là 7% trong nửa đầu năm, sau khi doanh số bán hàng tăng 50% lên 557.330 chiếc.
Việc Trung Quốc theo đuổi điện khí hóa từ năm 2009 đã biến đất nước này từ quốc gia đi theo xu hướng ô tô trở thành quốc gia dẫn đầu được công nhận về phương tiện sử dụng năng lượng mới và là quốc gia mà các nhà sản xuất ô tô toàn cầu ngày càng cho biết họ muốn học hỏi. Và họ phải làm vậy nếu muốn cạnh tranh ở thị trường Trung Quốc, Stephen Dyer, nhà tư vấn ô tô tại AlixPartners có trụ sở tại Thượng Hải, cho biết.
Trong những thập kỷ qua, các nhà sản xuất ô tô toàn cầu bao gồm Volkswagen và General Motors đổ xô vào Trung Quốc, tìm cách tăng trưởng để bù đắp sự suy thoái ở Mỹ, châu Âu và các thị trường trưởng thành khác.
Nhưng sau khi doanh số bán ô tô của Trung Quốc đạt đỉnh vào năm 2017, thị trường đã trở thành vấn đề đau đầu đối với nhiều nhà sản xuất ô tô vẫn dựa vào doanh số bán động cơ đốt trong.
Theo công ty tư vấn Automobileity có trụ sở tại Thượng Hải, vào năm 2022, doanh số bán xe động cơ đốt trong thấp hơn khoảng 8 triệu chiếc so với thời kỳ đỉnh cao năm 2017. Trong khi đó, tốc độ chuyển đổi gần đây của Trung Quốc khiến các công ty phương Tây ngạc nhiên.
“Các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản, Mỹ và châu Âu đều có cảm giác rằng họ đã quá muộn để thực hiện những động thái ban đầu”, Giám đốc điều hành của Honda Shinji Aoyama cho biết tại Triển lãm ô tô Thượng Hải vào tháng 4. “Chúng tôi hiện đang trong giai đoạn cố gắng hết sức để bắt kịp”.
Liệu các thương hiệu nước ngoài có thể làm chậm đà tăng trưởng của các đối thủ Trung Quốc đủ nhanh hay không vẫn còn phải xem xét.
Ford đã hứa vào năm 2017 rằng đến năm 2025, tất cả các xe do liên doanh chính của hãng sản xuất sẽ có phiên bản điện khí hóa. Nhưng sau khi doanh số bán xe điện Mustang Mach-E không tăng cao, Ford cho biết họ đang giảm đầu tư vào Trung Quốc. Honda, hiện cung cấp 5 mẫu xe chạy pin tại Trung Quốc, đang đẩy nhanh kế hoạch điện khí hóa tại đây trong 5 năm, đặt mục tiêu chỉ bán xe điện trong nước vào năm 2035. Mặc dù vậy, các thương hiệu Trung Quốc vẫn tung ra các mẫu xe mới nhanh hơn, giành chiến thắng và nhiều người tiêu dùng hơn.
Các nhà sản xuất ô tô nước ngoài không còn có thể thành công chỉ bằng cách đưa vào những mẫu xe toàn cầu hoặc những gì phổ biến ở nước ngoài.
Sự trỗi dậy của các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc còn cho thấy một thắng lợi khác cho chính sách công nghiệp của Bắc Kinh, sau đường sắt cao tốc.