Khe cửa hẹp
LG Chem của Hàn Quốc đã ký thỏa thuận xây dựng nhà máy với các nhà cung cấp nguyên liệu thô Trung Quốc tại Hàn Quốc và Ma-rốc. Ảnh: Bloomberg.
Theo tài liệu của Wall Street Journal về hồ sơ giao dịch chứng khoán, các doanh nghiệp Trung Quốc cung cấp nguyên liệu thô để sản xuất pin EV đã công bố ít nhất 9 liên doanh và đầu tư trị giá hơn 4,5 tỷ USD vào Hàn Quốc trong năm nay.
Ít nhất 4 công ty Trung Quốc cho biết họ có kế hoạch xây dựng nhà máy sản xuất các sản phẩm liên quan đến pin ở Ma-rốc. Ma-rốc chiếm hơn 70% trữ lượng phốt phát được biết đến trên thế giới, nguồn nguyên liệu thô quan trọng cho pin xe điện.
Bằng cách hợp tác với hai quốc gia này, các nhà cung cấp Trung Quốc hy vọng sẽ cung cấp cho các nhà sản xuất ô tô và pin đủ điều kiện nhận các ưu đãi theo Đạo luật Giảm lạm phát trị giá 430 tỷ USD của Mỹ, nhằm hỗ trợ cho các doanh nghiệp có nguồn nguyên liệu trong nước hoặc từ các đối tác thương mại tự do.
Trong hai năm tới, luật mới sẽ loại bỏ nội dung pin và các vật liệu quan trọng khỏi cái gọi là “các thực thể nước ngoài đáng lo ngại”, một chuyên gia trong ngành cung cấp cho biết là nhằm mục đích giảm thiểu sự tham gia của Trung Quốc vào chuỗi cung ứng xe điện của Mỹ.
Các nhà phân tích cho biết các nhà cung cấp Trung Quốc hy vọng những liên doanh như vậy sẽ cho phép khách hàng tiếp tục tìm nguồn cung ứng từ họ và vẫn được hưởng các ưu đãi, giúp bù đắp hơn 1/10 chi phí của một chiếc xe điện trung bình.
Johan Bracht, nhà phân tích của McKinsey, nhận định: “Người Trung Quốc không có nhiều sự lựa chọn”.
Một giám đốc điều hành tại Thâm Quyến, GEM, có trụ sở tại Trung Quốc cho biết sự hợp tác của họ với một công ty Hàn Quốc sẽ giúp nhà máy lọc nguyên liệu thô đáp ứng các điều kiện của IRA và giúp công ty khai thác nhu cầu về xe điện trên toàn cầu.
Pan Hua, phó tổng giám đốc của GEM nói: “Chúng tôi sẽ không từ bỏ thị trường Mỹ. Mỹ cũng không thể loại bỏ hoàn toàn các nhà cung cấp Trung Quốc khỏi thị trường của mình vì phần lớn chuỗi cung ứng thượng nguồn đều tập trung ở Trung Quốc”.
GEM cho hay vào tháng 3 rằng họ sẽ đầu tư chung lên tới 900 triệu USD với các công ty Hàn Quốc SK On và EcoPro Materials để xây dựng một nhà máy tiền thân ở Hàn Quốc vào cuối năm 2024.
SK On, nhà sản xuất pin xe điện có các đối tác bao gồm Ford và Hyundai, có hai nhà máy ở Mỹ và có kế hoạch xây dựng thêm bốn nhà máy nữa.
Các chuyên gia trong ngành cho rằng, các nhà cung cấp xe điện của Hàn Quốc được hưởng lợi từ việc hợp tác với các công ty Trung Quốc để tiếp cận các nguyên liệu quan trọng và kiến thức chuyên môn về chế biến.
Một số nhà cung cấp Trung Quốc khác đề cập trong các tuyên bố công khai rằng liên doanh tại Hàn Quốc sẽ giúp họ mở rộng ra quốc tế, trong đó một số nhà cung cấp coi Mỹ và châu Âu là thị trường mục tiêu.
Các công ty sản xuất pin Trung Quốc thực tế từ lâu đã để mắt đến việc mở rộng sang Mỹ, thị trường ô tô lớn thứ hai thế giới sau Trung Quốc, và số tiền do IRA cung cấp đã đẩy nhanh tiến độ kinh doanh của họ ở đó. Đồng thời, sự cạnh tranh khốc liệt và thách thức dư thừa năng lực ở Trung Quốc cũng đang thúc đẩy các công ty tìm kiếm cơ hội ở nước ngoài.
Nhưng các nhà phân tích nhận định một điều đáng lo ngại là chính quyền Mỹ chưa xác định điều gì tạo nên “thực thể nước ngoài cần quan tâm” trong IRA. Họ cho biết, Mỹ chưa xác định mức độ tham gia của Trung Quốc và giai đoạn nào trong chuỗi cung ứng được chấp nhận để các nhà sản xuất ô tô và pin đủ điều kiện nhận tín dụng thuế.
Chris Berry, người sáng lập công ty tư vấn House Mountain Partners, nhận định sự không chắc chắn này có nghĩa là có nguy cơ các liên doanh như vậy cuối cùng có thể bị cấm nhận các ưu đãi. Berry nói: “Trung Quốc có thể tham gia như thế nào vào các phần khác nhau của chuỗi cung ứng là một câu hỏi mở”.
Vai trò của Trung Quốc với tư cách là người hưởng lợi gián tiếp từ IRA đã bị các chính trị gia Mỹ giám sát chặt chẽ.
Tháng trước, Ford đã đình chỉ một nhà máy trị giá 3,5 tỷ USD sản xuất pin xe điện với công ty sản xuất pin khổng lồ của Trung Quốc là Contemporary Amperex Technology Co., hay CATL, ở Michigan. Động thái này diễn ra sau nhiều tháng chịu áp lực từ các nhà lập pháp chủ chốt ở Washington về đối tác Trung Quốc.
Ford cho biết họ đang tạm dừng công việc ở đó cho đến khi công ty tự tin về khả năng vận hành nhà máy một cách cạnh tranh.
Bế tắc chuỗi cung ứng của Trung Quốc
Theo nhà phân tích ngành SNE Research, các công ty Trung Quốc là nhà sản xuất lớn nhất thế giới về bốn thành phần chính cần thiết trong sản xuất pin EV – cực âm, cực dương, chất điện phân và bộ phân tách.
Lukasz Bednarski, nhà phân tích nghiên cứu tại S&P Global, cho rằng đất nước này đang nắm quyền kiểm soát phần lớn công suất cần thiết để tinh chế các kim loại như lithium, coban và mangan để làm cho chúng phù hợp cho sản xuất pin. Do đó, Mỹ và Châu Âu khó có thể xây dựng chuỗi cung ứng pin EV độc lập nếu không có sự trợ giúp của Trung Quốc, ít nhất là trong thời gian tới.
Ba trong số các nhà cung cấp vật liệu pin lớn nhất ở Trung Quốc - GEM, Huayou Cobalt và CNGR Advanced Materials - là những bên ký kết tích cực nhất các thỏa thuận xuyên biên giới như vậy, lấy lý do là các hạn chế đầu tư toàn cầu ngày càng tăng đối với Trung Quốc là lý do để hợp tác.
Nhiều quan hệ đối tác mới được thành lập của Trung Quốc với các công ty Hàn Quốc và Ma-rốc sản xuất tiền chất, hỗn hợp kim loại cần thiết để chế tạo cực âm, thành phần chính của pin. Pin là thành phần đắt nhất của xe điện, chiếm khoảng 40% giá thành của ô tô.
Huayou Cobalt có trụ sở tại Chiết Giang, Trung Quốc đã thiết lập quan hệ đối tác với công ty con sản xuất pin của các tập đoàn kinh doanh khổng lồ Hàn Quốc Posco Holdings và LG Chem để xây dựng các nhà máy tại Hàn Quốc trong năm nay, trong khi CNGR có trụ sở tại Quý Châu đã cùng với Posco và công ty con của mình đầu tư 1,13 tỷ USD để xây dựng hai nhà máy trên toàn quốc.
Tại Maroc, LG Chem tháng trước cho biết họ sẽ hợp tác với Huayou Cobalt và công ty mẹ để xây dựng các nhà máy tinh chế lithium và vật liệu catốt, cùng với CNGR và nhà sản xuất lithium Trung Quốc Sichuan Yahua Industrial, có quan hệ đối tác để sản xuất nguyên liệu cho pin EV.
Huayou Cobalt, Sichuan Yahua, LG Chem và Posco đã không trả lời câu hỏi từ báo chí. CNGR nhắc lại tuyên bố công khai rằng thỏa thuận này sẽ giúp công ty mở rộng toàn cầu.
Các công ty Trung Quốc và Hàn Quốc đang chuẩn bị cho khả năng các liên doanh này sẽ không được coi là tuân thủ IRA.
Posco Future M, công ty con của Posco với các đối tác Trung Quốc, nói rằng công ty sẽ sửa đổi các thỏa thuận liên doanh của họ để giảm cổ phần của các đối tác Trung Quốc, nếu quan hệ đối tác của họ không đáp ứng các yêu cầu của IRA. Công ty cho biết họ cũng đang tìm nguồn nguyên liệu thô từ các nước như Indonesia, Philippines và Australia để thoát khỏi ảnh hưởng của Trung Quốc.
CNGR thông báo trong một tuyên bố trên sàn giao dịch chứng khoán rằng công ty và đối tác có thể bán cổ phần trong liên doanh, trong trường hợp có sự thay đổi lớn về luật pháp và chính sách. Pan của GEM thông tin công ty đang chuẩn bị cho những thay đổi quy tắc bất lợi bằng cách tránh sở hữu đa số trong bất kỳ liên doanh nào ở Hàn Quốc.