Khó khăn
Việt Nam là thị trường xe 2 bánh lớn thứ tư trên thế giới và lớn thứ ba về doanh số bán xe điện hai bánh. Xe hai bánh đang tham gia vào một quá trình phát triển khó khăn, với việc giao dịch với các phương tiện phát thải thấp được chính phủ thúc đẩy và hỗ trợ, nhưng bị cản trở bởi các OEM đã có thâm niên Honda và Yamaha.
Motorcycles Data ước tính rằng hơn 2/3 số người dân sống ở Việt Nam sở hữu xe điện hai bánh và hơn 90% hộ gia đình có xe máy.
Việt Nam thậm chí còn là một trong những quốc gia có GDP tăng trưởng nhanh nhất thế giới và cùng với đó là nhu cầu giảm ô nhiễm đô thị rất lớn, lĩnh vực xe 2 bánh dự kiến sẽ có sự chuyển đổi trong vài năm tới trong giai đoạn ô tô hoá.
Sự phục hồi sau Covid đạt được trong hai năm trước và mặc dù tốc độ tăng trưởng GDP vẫn nhanh, nhưng trong những tháng vừa qua, thị trường xe máy trong nước đã báo cáo những con số gần như âm so với cùng kỳ năm ngoái và năm 2023 khá thấp so với kỳ vọng.
Dữ liệu cuối cùng của năm 2023 báo cáo tổng doanh số bán xe 2 bánh ở mức 2,78 triệu (-18,1%), kết quả tồi tệ hơn trong 15 năm qua và kỳ vọng về sự phục hồi vào năm 2024 là rất cao. Tuy nhiên, ngay cả thời điểm khởi đầu năm hiện tại cũng đáng thất vọng với doanh số bán hàng quý đầu tiên giảm -5,9%, tiếp theo là tháng 4 đáng thất vọng, với doanh số bán hàng lại giảm 6,4%.
Sau bốn tháng đầu năm 2024, doanh số bán hàng toàn thị trường là 904.684 (-6,0%) và hy vọng phục hồi trong ngắn hạn hiện đã giảm đi.
Thị trường đang suy giảm ở tất cả các phân khúc, với phân khúc xe tay ga giảm 5,8% và xe máy giảm 16,1%.
Ngay cả phân khúc xe điện cũng đang chật vật với hạng mục L1 (tương ứng với phân khúc dưới 50cc) giảm 28,4%, trong khi hạng mục L3 tăng 10,8%. với số liệu phân khúc giảm 12,7%
Trên đấu trường cạnh tranh, hai hãng dẫn đầu thị trường là Honda và Yamaha báo cáo kết quả hoạt động khác nhau, hãng đầu tiên tăng 0,3% và hãng thứ hai giảm 21,6%.
Vị trí phía sau đã được đảm nhận bởi chuyên gia xe điện. Tuy nhiên, họ đều là những kẻ thua cuộc trong năm nay: Pega giảm 9,3%, Yadea của Trung Quốc, đã đạt doanh số 100.000 chiếc đầu tiên kể từ khi mở nhà máy địa phương, vài năm trước đã giảm 16,0% và chuyên gia xe điện nội địa khác, Vinfast, gần đây được niêm yết tại Nasdaq, chỉ tăng 7,7%.
Còn cơ hội để phát triển?
Những mẫu xe máy điện mới đang tràn ngập thị trường. Ảnh: Lê Vũ.
Theo báo cáo của Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) bao gồm 5 thành viên Honda, Piaggio, Suzuki, SYM, Yamaha Motor, doanh số 3 tháng đầu năm 2024 chỉ đạt 603.745 xe.
Nếu tính trong năm tài chính 2024 (từ tháng 4/2023 đến tháng 3/2024), tổng số lượng xe máy được bán ra bởi các thành viên trong Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) đạt khoảng 2,5 triệu xe, giảm 13,8% so với năm trước.
Hiện tại, 5 thành viên VAMM đang bán ra thị trường Việt Nam các dòng sản phẩm dòng truyền thống, bao gồm xe số, xe tay ga, xe tay côn và xe thể thao. Trong đó, Honda vẫn là nhà sản xuất xe máy lớn nhất tại Việt Nam.
Trong báo cáo mới nhất của Honda, trong giai đoạn từ tháng 4/2023 đến tháng 3/2024, Honda Việt Nam bán được 2,1 triệu xe máy, giảm 12,2% nhưng vẫn đạt khoảng 82,5% thị phần. Bên cạnh việc tập trung vào hoạt động kinh doanh trong nước, Honda Việt Nam cũng nỗ lực đẩy mạnh xuất khẩu.
Tổng sản lượng xuất khẩu xe máy nguyên chiếc (CBU) của Honda Việt Nam năm tài chính 2024 đạt 257.675 xe. Tổng kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 536,1 triệu USD bao gồm cả xuất khẩu xe nguyên chiếc và phụ tùng, tăng 33,2% so với năm tài chính 2023.
Với những thống kê kể trên có thể thấy thị trường xe máy Việt Nam đang có xu hướng dần bão hòa khi bước vào giai đoạn ô tô hoá như hiện tại. Nhu cầu của người tiêu dùng cũng bắt đầu có những thay đổi khi tìm đến các loại ô tô giá rẻ. Đối với những người “trung thành” với xe hai bánh, các mẫu xe điện cũng đang ngập tràn với nhiều lựa chọn.
Bên cạnh đó, để di chuyển, các dịch vụ xe ôm công nghệ cũng đang phủ sóng rộng khắp với chi phí hợp lý nên cũng ảnh hưởng không nhỏ tới hành vi và tâm lý người tiêu dùng.
Kết quả là sự sụt giảm doanh số bán hàng như một điều tất yếu. Đương nhiên, các hãng cũng sẽ giảm sản lượng theo nhu cầu thị trường cũng không có gì quá khó hiểu.
Hiện tại, để duy trì thị trường và kích cầu, bên cạnh việc giảm giá, tung ra các chương trình khuyến mãi hấp dẫn, các hãng tăng cường các mảng kinh doanh mới như xe phân khối lớn nhằm cải thiện doanh số.
Đặc biệt, các doanh nghiệp xe máy thuộc VAMM cũng đang thực hiện xuất khẩu xe máy nguyên chiếc sang nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ khác nhưng không tiết lộ doanh số.