Theo Quyết định 49/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 1/9/2011, tất cả các loại xe ô tô sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải tuân thủ tiêu chuẩn khí thải mức 5 (Euro 5) từ ngày 1/1/2022. Quyết định này không chỉ nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí mà còn khẳng định nỗ lực của Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết quốc tế về bảo vệ môi trường.
Tiêu chuẩn khí thải Euro 5 hiện là một trong những tiêu chuẩn khí thải hiện hành trên thế giới. Tiêu chuẩn này đặt ra các hướng dẫn cụ thể về lượng khí thải tối đa cho phép từ xe ô tô trong quá trình vận hành. Để đảm bảo yếu tố bảo vệ môi trường, tiêu chuẩn Euro 5 chặt chẽ hơn về mức phát thải các chất gây ô nhiễm. Đối với nhiên liệu, các loại xăng và dầu diesel phải đáp ứng các tiêu chuẩn về hàm lượng lưu huỳnh thấp, như xăng RON 95-V và dầu DO 0,001S-V, nhằm giảm thiểu khí thải độc hại.
Điểm chung của các mẫu xe đạt tiêu chuẩn khí thải Euro 5 là đều được trang bị cảm biến phát thải OBD cũng như bộ lọc không khí giúp giảm lượng PM, CO, HC, NOx trong khí quyển. Ngoài ra, còn có sự thay đổi về ngoại hình, thiết kế của xe nhằm mang đến cho khách hàng những trải nghiệm tốt hơn khi sử dụng xe. Các hãng xe sẽ áp dụng chính sách bảo hành tương tự như các dòng xe trước đó, hầu hết là 03 năm hoặc 100.000 km, tùy điều kiện nào đến trước.
Tuy nhiên, tại Việt Nam, hiện nhiên liệu đạt tiêu chuẩn khí thải Euro 5 vẫn chưa được bán rộng rãi trên thị trường mà chỉ tập trung ở một số địa phương và khu vực hạn chế. Điều này gây khó khăn không nhỏ cho người tiêu dùng trong việc tìm kiếm loại nhiên liệu phù hợp cho ô tô của mình.
Lý giải về thực tế này, đại diện VAMA cho biết, do nhiên liệu đạt tiêu chuẩn khí thải Euro 5 trong nước không sản xuất được mà phải nhập khẩu nên cần thêm thời gian để tăng số lượng. Ngoài ra, nhà cung cấp phải cân đối nhu cầu của khách hàng để điều chỉnh trạm bơm, kho bãi tại trạm xăng, cân đối tồn kho với nguồn lực tài chính và tình hình giá dầu thế giới biến động. Hiện nguồn cung xăng RON 95-V được bán phổ biến hơn, do đó người sở hữu ô tô máy xăng theo chuẩn Euro 5 gặp ít trở ngại hơn. Nhưng với các loại xe dùng dầu diesel DO 0,001S-V thì số lượng cửa hàng bán vẫn còn rất hạn chế.
Số lượng cửa hàng cung cấp dầu Diesel đạt chuẩn Euro 5 trên toàn quốc vẫn còn rất hạn chế. Ảnh: Petrolimex.
Nhiều người dùng phản ánh, dù sử ứng dụng hay bản cập nhật từ phía các nhà sản xuất, số trạm có dầu DO-V cũng không hề dễ dàng. Số trạm bán dầu DO-V tại TP HCM hiện có khoảng 70 trạm trong tổng số hơn 580 trạm bán xăng, dầu, chiếm khoảng 12%. Tại Hà Nội có khoảng 76 trạm bán dầu DO-V, trên 500 trạm bán xăng dầu tương đương tỷ lệ khoảng 15%. Cả nước có khoảng 1.200 trạm có bán dầu DO 0,001S-V, trong tổng số 17.000 trạm bán xăng, dầu, chiếm tỷ lệ khoảng 7%.
Do số lượng trạm bán dầu DO 0,001S-V còn rất ít, nên gây bất tiện lớn cho người sử dụng ô tô động cơ diesel tiêu chuẩn Euro 5, đặc biệt là ở những nơi cách xa trung tâm lớn thì không tìm đâu được loại dầu đạt chuẩn. Điều này dẫn đến tình trạng người tiêu dùng lo ngại sẽ ảnh hưởng tới động cơ của xe khi không dùng đúng nhiên liệu đạt chuẩn.
Đặc biệt, các nhà sản xuất cũng đã khuyến cáo người dùng và thậm chí một số còn yêu cầu khách hàng “cam kết” dùng đúng loại nhiên liệu, trong trường hợp xảy ra sự cố liên quan đến động cơ, sẽ bị từ chối bảo hành.
Không chỉ thế, vấn đề nhiên liệu còn ảnh hưởng tới việc các phương tiện không đạt kiểm định khí thải định kỳ.
Theo Quyết định số 49/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định về lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải, các xe sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu mới từ năm 2017 đều phải đạt tiêu chuẩn khí thải tương ứng mức Euro 4.
Thông tư 06/2021/TT-BGTVT nêu rõ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải mức 5 đối với ôtô. Cụ thể, từ ngày 1.1.2022, những loại xe ôtô lắp ráp, sản xuất trong nước và nhập khẩu mới đều phải đạt tiêu chuẩn về phép thử và giới hạn chất gây ô nhiễm có trong khí thải ở mức 5.
Với tiêu chuẩn mới, các trung tâm đăng kiểm sẽ tiến hành kiểm tra lượng phát thải của ô tô. Trong trường hợp phát hiện lượng phát thải vượt quá giới hạn cho phép, phương tiện sẽ không được cấp giấy chứng nhận kiểm định. Điều này sẽ gây khó khăn và tốn kém cho chủ xe để xử lý sau đó.
Theo khuyến cáo của VAMA, việc sử dụng nhiên liệu đúng cho xe ô tô là rất quan trọng để đảm bảo hiệu suất và tuổi thọ tối ưu của xe. Ở Việt Nam, kể từ năm 2024, tất cả các phương tiện mới phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Mức 5 (tương đương với EURO 5). Tiêu chuẩn này rất quan trọng vì nó giúp giảm lượng khí thải có hại và bảo vệ môi trường.
Mặc dù nhiên liệu EURO 5 có thể chưa phổ biến như các loại nhiên liệu khác tại Việt Nam nhưng người sử dụng phương tiện nên đổ đúng loại nhiên liệu phù hợp cho xe của mình. Sử dụng nhiên liệu sai có thể dẫn đến hư hỏng động cơ xe và cũng có thể dẫn đến việc không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải, điều này có thể có hậu quả tiêu cực đối với cả phương tiện và môi trường.
VAMA đã và đang có các đề xuất, kiến nghị với các cơ quan chức năng để mở rộng phạm vi bao phủ các trạm xăng dầu nhiên liệu EURO 5 trên toàn quốc.
Trước thực trạng thiếu nhiên liệu đạt chuẩn Euro 5, từ năm 2020, Hiệp hội ô tô Việt Nam (VAMA) đã có công văn gửi Thủ tướng Chính phủ và các Bộ liên quan như Công Thương, GTVT, KH-CN kiến nghị về lộ trình chuyển đổi nhiên liệu đáp ứng Euro 5.
Theo VAMA, các thành viên thuộc Hiệp hội đã chủ động lên kế hoạch đầu tư, nâng cấp công nghệ để kịp thời đưa các dòng xe đạt chuẩn khí thải Euro 5 ra thị trường.
Tuy nhiên, để hiện thực hóa vấn đề sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn tại Việt Nam đến nay vẫn là bài toán khó khi cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, các Bộ, ban, ngành cũng như các nhà sản xuất và phân phối ô tô cũng như người tiêu dùng.
Trong bối cảnh nhiên liệu đạt chuẩn khí thải Euro 5 còn chưa phổ biến, ngoài khuyến cáo người tiêu dùng, dán cảnh báo lên xe, các hãng xe còn tìm đến phương án chia sẻ thông tin trên các nền tảng website/ mạng xã hội chính thức của hãng và trực tiếp tại đại lý, đồng thời hướng dẫn khách hàng cài đặt và sử dụng ứng dụng Petrolimex để chủ động trong lộ trình tìm kiếm địa điểm việc đổ nhiên liệu.
Trước thực trạng của vấn đề nhiên liệu đạt chuẩn Euro 5 còn hiếm, người tiêu dùng trong khi chờ những giải pháp tốt hơn cho biết buộc phải “chấp nhận” việc phải tự xây dựng một lộ trình riêng để đi đổ nhiên liệu trong lộ trình hàng ngày của mình vì nếu dùng không đúng nhiên liệu, về lâu dài sẽ ảnh hưởng tới động cơ, và phải thay mới bộ trung hòa khí thải theo xe cũng có giá không hề rẻ.